spot_img
spot_img
ΑρχικήΣυνεντεύξειςΑποκλειστική συνέντευξη της διευθύντριας του ΟΠΙ

Αποκλειστική συνέντευξη της διευθύντριας του ΟΠΙ

spot_img
spot_img
spot_img

Αποκλειστική συνέντευξη στο Lawnet.gr παραχώρησε η κα. Ειρήνη Σταματούδη, διευθύντρια του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ). Η κα. Σταματούδη αναφέρθηκε σε σημαντικά ζητήματα για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο, σχολίασε την πρόσφατη απόφαση 4638/2012 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών και εξέφρασε τις εκτιμήσεις της σχετικά με το μέλλον της προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων στο ψηφιακό περιβάλλον.

Σύμφωνα με την διευθύντρια του ΟΠΙ η απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς ουσιαστικά γίνεται παραδοχή του κρίσιμου ρόλου που διαδραματίζουν οι πάροχοι (ISPs) στην καταπολέμηση της πειρατείας, ενώ είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται το άρθρο 64 Α του ν.2121/1993. Η κα. Σταματούδη χαρακτήρισε τον αγώνα κατά της πειρατείας πραγματικό και όχι νομικό, δήλωσε ότι κατά την γνώμη της η πειρατεία δεν θα εξαλειφθεί ποτέ και εκτίμησε ότι η διεθνής και ευρωπαϊκή κατεύθυνση που ακολουθείται και θα ακολουθηθεί είναι της ενίσχυσης από τη μια πλευρά της αποτελεσματικής επιβολής των πνευματικών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο και από την άλλη πλευρά των δομών που θα προσαρμόσουν τα δικαιώματα αυτά στην ανάγκη πρόσβασης στην πληροφορία και δημιουργίας ψηφιακών αποθεμάτων.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

LAWNET: Προσφάτως εκδόθηκε η πολυσέλιδη απόφαση 4658/2012 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, όπου με τη διαδικασία των Ασφαλιστικών μέτρων διατάχθηκε η διακοπή πρόσβασης σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες λόγω προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Κατά πόσον πιστεύετε ότι αυτή θα αποτελέσει την απαρχή νέων δεδομένων δηλ. θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για την επανάληψη παρόμοιων φαινομένων στο μέλλον ?

Ειρήνη Σταματούδη: Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική την απόφαση αυτή για την Ελλάδα δεδομένου ότι για πρώτη φορά εφαρμόζεται το άρθρο 64 Α του ν. 2121/1993 που ενσωματώνει πρόβλεψη Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων κατά διαμεσολαβητών, οι υπηρεσίες των οποίων χρησιμοποιούνται από τρίτο για την προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικών δικαιωμάτων. Με την απόφαση αυτή στην ουσία γίνεται δεκτό ότι οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου κατέχουν θέση-κλειδί σε περιπτώσεις διαδικτυακών προσβολών δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο και ακριβώς λόγω της θέσης τους αυτής οφείλουν να λάβουν μέτρα, τα οποία να προστατεύουν τους δικαιούχους αποτρέποντας συγκεκριμένες προσβολές, χωρίς να θίγουν τα δικαιώματα των χρηστών. Παρόμοιες αποφάσεις έχουν εκδοθεί και σε πολλά άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ ένα μέρος αυτών υπάρχει και στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Ωστόσο μία απόφαση από μόνη της δεν είναι αρκετή να ανατρέψει μία πραγματικότητα. Είναι, όμως, γεγονός ότι δεν υπάρχει αντίθετη νομολογία. Επίσης η συγκεκριμένη απόφαση είναι νομικά τεκμηριωμένη και ηθικά αναμενόμενη σε μία εποχή που οι δημιουργοί και οι δικαιούχοι λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας και του διαδικτύου αδυνατούν όλο και περισσότερο να προστατεύσουν αποτελεσματικά το έργο τους. Αυτά τα δύο στοιχεία καθιστούν την απόφαση καθοριστική. Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι πολύ πιθανό η απόφαση να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους παραβάτες και προτρεπτικά, ενδεχομένως, για τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου ώστε να συνεργαστούν με τους δικαιούχους συνασπίζοντας τις δυνάμεις τους προς την κατεύθυνση της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων. Κι αυτό όχι μόνον διότι έτσι προβλέπει ο νόμος και υπαγορεύει η ανάγκη για την προστασία των δημιουργών και δικαιούχων που ζουν και επιβιώνουν από τα δικαιώματα αυτά αλλά και γιατί κάτι τέτοιο είναι προς όφελος και των ιδίων των παρόχων σε μία προσπάθεια προώθησης της προσφοράς νόμιμου περιεχομένου.

LAWNET: Ρυθμιστικό κενό ή ανεφάρμοστο νομοθετικό πλαίσιο: τι πιστεύετε ότι ισχύει για την διαδικτυακή πειρατεία στην Ελλάδα;

Ε.Σ.: Νομίζω ότι οι ταμπέλες στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Η πρόσφατη απόφαση απέδειξε ότι η Ελλάδα διαθέτει νομικό οπλοστάσιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σε αρκετές περιπτώσεις. Ωστόσο χρειάζονται και κάποιες νομοθετικές παρεμβάσεις προκειμένου να δημιουργηθεί μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου στον τομέα αυτόν και να διευκολυνθεί στην πράξη η επιβολή των δικαιωμάτων από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας. Ο αγώνας όμως κατά της πειρατείας δεν είναι πρώτιστα νομικός. Είναι πραγματικός. Οι δημιουργοί και δικαιούχοι έχουν να αντιμετωπίσουν σωρεία ζητημάτων, όπως για παράδειγμα ιστοσελίδες που έχουν έδρα τρίτες χώρες και των οποίων οι διαχειριστές είναι αδύνατον να εντοπιστούν. Ακόμη και όταν εντοπίζονται, τα έξοδα για να αποτραπούν περαιτέρω παραβάσεις είναι πολύ υψηλά. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ζημία που έχει επέλθει ως τον εντοπισμό τους είναι ιδιαίτερα μεγάλη και είναι δύσκολο να αποδειχθεί με ακρίβεια σε περιπτώσεις αξιώσεων αποζημίωσης. Επιπλέον πολλές ιστοσελίδες, οι οποίες μετά από πολύ κόπο και κόστος κλείνουν, σε λίγη ώρα ανοίγουν με άλλα στοιχεία σε άλλη τοποθεσία, κ.ο.κ.

LAWNET: Πώς μπορούμε να μιλάμε για αποτελεσματική προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο, από τη στιγμή που η τεχνολογία πάντα θα προηγείται της νομοθεσίας;

Ε.Σ.: Θεωρώ ότι η πειρατεία δεν θα εξαλειφθεί ποτέ. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να περιοριστεί η ζημία που συντελείται στους δικαιούχους. Η τεχνολογία, αυτή τη στιγμή, κάνει αγώνα δρόμου τόσο σε βάρος όσο και προς όφελος των δικαιούχων. Τι εννοώ με αυτό; Από τη μια πλευρά εφευρίσκονται νέοι τρόποι παράνομης διάθεσης και χρήσης προστατευόμενων έργων και από την άλλη η τεχνολογία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τον εντοπισμό αυτών που προβαίνουν σε τέτοιες είδους χρήσεις καταγράφοντας τέτοιες ενέργειες. Βέβαια από την καταγραφή έως της ταυτοποίηση είναι ένας μακρύς και μεγάλος αγώνας, ο οποίος τις περισσότερες φορές είναι ατελέσφορος. Συνεπώς η νομοθεσία όσο καλή και να είναι δεν είναι η λύση σε όλα τα προβλήματα. Οποιαδήποτε ωστόσο συνταγή αποτελεσματικής προστασίας των δικαιωμάτων περιλαμβάνει ως απαραίτητη προϋπόθεση μία νομοθεσία ευέλικτη σε τεχνολογικές εξελίξεις.

LAWNET: Στην περίπτωση της ACTA υπήρχαν σφοδρές αντιδράσεις εκ μέρους της κοινής γνώμης και μέρους ευρωβουλευτών, ενώ όλα δείχνουν ότι η συμφωνία δεν θα προχωρήσει. Θεωρείτε ότι οι αντιδράσεις ήταν δίκαιες, κινήθηκε δηλαδή η ACTA προς μια ανεπιεική κατεύθυνση;

Ε.Σ.: Θεωρώ ότι σε πολλά σημεία στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας οι αντιδράσεις ήταν υπερβολικές. Η ACTA ενδεχομένως να παρουσιάζει προβλήματα κυρίως ως προς τον αδιαφανή τρόπο με τον οποίο έγιναν οι διαπραγματεύσεις και ως προς τις ποινικές κυρώσεις που προβλέπονται, οι οποίες δεν συνιστούν -ακόμη τουλάχιστον- μέρος του κοινοτικού κεκτημένου. Από την άλλη πλευρά όμως προβλέπονται σε νομοθεσίες κρατών-μελών της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας. Επιπλέον στις περισσότερες περιπτώσεις η Σύμβαση προβλέπει διακριτική ευχέρεια σε σχέση με αυτό που τα κράτη επιλέγουν να υιοθετήσουν στο δίκαιό τους. Ο λόγος δημιουργίας της σύμβασης αυτής δεν ήταν η ενίσχυση της νομοθεσίας των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά η δημιουργία ενός ‘πακέτου δικαιωμάτων’ για τα οποία θα υπήρχε πίεση αποδοχής από τα αναπτυγμένα κράτη προς τα κράτη εκείνα τα οποία δεν προβλέπουν στο δίκαιό τους εχέγγυα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, αντίστοιχα με αυτά που προβλέπουν οι νομοθεσίες των αναπτυγμένων κρατών.

LAWNET: Ποια είναι τα όρια της προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο, όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα των χρηστών; Που κινείται η ευρωπαϊκή νομολογία ως προς αυτό;

Ε.Σ.: Οι νομοθεσίες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ως προς τον πυρήνα τους ουσιαστικά εναρμονισμένες. Στηρίζονται σε διεθνείς συμβάσεις που έχουν κυρώσει όλα τα σχετικά κράτη και σε κοινοτική νομοθεσία την οποία ούτως ή άλλως είναι υποχρεωμένα να εφαρμόσουν. Συνεπώς οι όποιες διαφορές δεν εστιάζουν στο τι προστατεύεται στο διαδίκτυο (το οποίο είναι αντίστοιχο με αυτό που προστατεύεται στον συμβατικό κόσμο) αλλά κυρίως στον τρόπο επιβολής των δικαιωμάτων αυτών. Μια σειρά σχετικά πρόσφατων δικαστικών αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτει κάποια όρια μεταξύ των δικαιωμάτων των δικαιούχων και αυτών των χρηστών στο διαδίκτυο. Στην ουσία έχει κριθεί ότι θα πρέπει τα ίδια τα κράτη να θέσουν τα όρια αυτά λαμβάνοντας υπόψη και σταθμίζοντας τα σχετικά δικαιώματα: για παράδειγμα, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας με την υποχρέωση προστασίας των προσωπικών δεδομένων ή με την ανάγκη προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών. Να σημειώσω ότι στις 19 Απριλίου στην υπόθεση ePhone (C-461/10)) (στην πιο πρόσφατη από όλες τις αποφάσεις) κρίθηκε ότι η Οδηγία για τις κυρώσεις καθώς και η Οδηγία για την Ιδιωτικότητα και τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες δεν εμποδίζουν τα κράτη-μέλη να προβλέψουν την υποχρέωση να δίδονται προσωπικά δεδομένα, προκειμένου να καταστεί δυνατό σε ιδιώτη να κινήσει αστικές δίκες για παραβίαση των πνευματικών του δικαιωμάτων. Ωστόσο, το Δικαστήριο επεσήμανε επίσης ότι η νομιμότητα της εθνικής νομοθεσίας που επιτρέπει κάτι τέτοιο θα πρέπει ταυτόχρονα να δίνει τη δυνατότητα στάθμισης των αντικρουόμενων συμφερόντων, να λαμβάνει υπόψη της τις περιστάσεις και να υπόκειται στην αρχή της αναλογικότητας. Βλέπουμε ότι σε διάφορα κράτη έχουν ακολουθηθεί διαφορετικές λύσεις για την πάταξη της πειρατείας. Κάποια κράτη προτιμούν τη λύση της διαβαθμισμένης αντίδρασης (γνωστής και ως ‘graduated response’ ή ‘three strikes’). Υπάρχουν παραλλαγές αυτής και μάλιστα παλαιότερες, όπως το ‘notice and take down procedure’ που εφαρμόζεται στις ΗΠΑ αλλά και την Ουγγαρία. Υπάρχει η δυνατότητα Κωδίκων Δεοντολογίας για παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου, παράδειγμα που ακολουθεί η Ολλανδία, υπάρχει η δυνατότητα Μνημονίων Συνεργασίας μεταξύ παρόχων και δικαιούχων, παράδειγμα που ακολούθησε η Ιρλανδία, υπάρχει το παράδειγμα των global licenses για το οποίο κάποια στιγμή είχε γίνει λόγος στο Βέλγιο, αλλά και πλήθος άλλων συστημάτων που ακολουθούνται από άλλες χώρες ή τα οποία σκέπτονται κάποιες χώρες να ακολουθήσουν. Τα παραδείγματα αυτά καταδεικνύουν ότι η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας σε μία εποχή όπου ο καθένας μας είναι τόσο χρήστης όσο και δημιουργός δεν αντιστρατεύεται τα δικαιώματα των χρηστών στο διαδίκτυο. Ωστόσο τα δικαιώματα αυτά δεν πρέπει να ασκούνται κατά τρόπο που αποβαίνει εις βάρος των δικαιούχων. Χρειάζονται λύσεις αναλογικές, οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη όλα τα δεδομένα. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και ο ΟΠΙ θα διερευνήσουν τα σχετικά ζητήματα σε συνέδριο που θα διεξαχθεί στις 29 και 30 Σεπτεμβρίου 2012 στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης στη βάση των διεθνών εξελίξεων, αυτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και των εθνικών λύσεων κάποιων χωρών.

LAWNET: Θα μπορούσατε να κάνετε μία πρόβλεψη για το μέλλον, όσον αφορά την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας σε σχέση με την εξελισσόμενη τεχνολογία;

Ε.Σ.: Νομίζω ότι δεν υπάρχουν πολλές επιλογές. Η κατεύθυνση, η οποία ακολουθείται αυτή τη στιγμή τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και διεθνώς είναι από τη μία πλευρά η ενίσχυση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ώστε να υπάρχουν οι νομικές βάσεις για την αποτελεσματική προστασία τους, κυρίως στο διαδίκτυο που υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, ενώ από την άλλη πλευρά η ενίσχυση δομών που θα προσαρμόσουν τα δικαιώματα αυτά στην ανάγκη για πρόσβαση στην πληροφορία καθώς και στην ανάγκη για δημιουργία ψηφιακών αποθεμάτων. Ταυτόχρονα οι δικαιούχοι και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν πρέπει να βρουν μοντέλα συνεργασίας και εμπορικής εκμετάλλευσης των έργων τους, τα οποία θα προτρέπουν τον καταναλωτή να κινηθεί νόμιμα και εντός των πλαισίων του νόμου. Σε κάθε περίπτωση η πνευματική ιδιοκτησία -ίσως περισσότερο από ποτέ- αναδεικνύεται σε μοχλό ανάπτυξης της χώρας και της οικονομίας. Οι οικονομίες των αναπτυγμένων κρατών είναι σε μεγάλο βαθμό πλέον οικονομίες γνώσης και τεχνογνωσίας. Οι δε οικονομίες που δεν είναι μεγάλες απαιτούν προώθηση της δημιουργικότητας, της γνώσης και της τεχνογνωσίας προκειμένου να γίνουν. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Κίνας η οποία μέχρι πρόσφατα δεν σεβόταν επαρκώς τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας. Τώρα βασίζεται σε αυτά για την ανάπτυξή της στον τομέα του λογισμικού, των νέων τεχνολογιών και όχι μόνον. Σήμερα εκτιμάται ότι δημιουργικές βιομηχανίες στην ΕΕ βασίζονται σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως είναι το λογισμικό, οι εκδόσεις βιβλίων και εφημερίδων, η φωνογραφική βιομηχανία, ο κινηματογράφος και συνέβαλαν κατά 3,3% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της ΕΕ το 2006, που αντιπροσωπεύει περίπου 8,5 εκατ. θέσεις εργασίας. Η απασχόληση σε τομείς της «οικονομίας της γνώσης» αυξήθηκε κατά 24% μεταξύ 1996 και 2006 σε σύγκριση με 6% σε άλλους τομείς. Υπάρχουν 1,4 εκατομμύρια μικρών επιχειρήσεων που σχετίζονται με την πνευματική ιδιοκτησία και ιδιαίτερα με το βιβλίο, τις εφημερίδες, τη μουσική και τον κινηματογράφο, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 3% της αγοράς εργασίας.

spot_img

Lawjobs