Η υπόθεση έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια καθώς οι ελληνικές αρχές επιδιώκουν τη μερική εκτροπή του ποταμού Αχελώου μέσω της κατασκευής φράγματος με σκοπό να καλυφθούν οι αρδευτικές και υδρευτικές ανάγκες της Θεσσαλίας καθώς και ορισμένων αστικών περιοχών στην εν λόγω περιφέρεια αλλά και να εξασφαλιστεί η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Παρόλα αυτά, οι αρχές είχαν να αντιμετωπίσουν τις αντιδράσεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και διαφόρων οργανώσεων, οι οποίες ακολούθησαν τη δικαστική οδό στρεφόμενες κατά του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ζητώντας την ακύρωση του σχεδίου. Η υπόθεση έφτασε τελικά στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την αποστολή πλειόνων ερωτημάτων από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Το Δικαστήριο απάντησε ότι η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα (Οδηγία 2000/60/ΕΚ) και η οδηγία για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων δημόσιων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (Οδηγία 85/337/ΕΟΚ) δεν αποκλείουν, καταρχήν, το επίμαχο σχέδιο. Πιο αναλυτικά, διευκρινίζεται ότι ο κατάλογος των προστατευόμενων τόπων κοινοτικής σημασίας (ΤΚΣ) για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή, στην οποία περιλαμβάνεται και το δέλτα του ποταμού Αχελώου τέθηκε σε ισχύ το 2006, ήταν δηλαδή προγενέστερος του νόμου με τον οποίο εγκρίθηκε το σχέδιο μερικής εκτροπής του ποταμού. Τονίζεται ακόμα ότι η χώρα μας, εφόσον πρότεινε να περιληφθεί στον κατάλογο ΤΚΣ η συγκεκριμένη περιοχή όφειλε να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας και διαφύλαξης του οικολογικού ενδιαφέροντος που αυτή παρουσιάζει.
Συνεπώς, θα πρέπει να ακολουθήσει μια διαδικασία εκτιμήσεως των επιπτώσεων του σχεδίου ώστε να διασφαλιστεί ότι η τυχόν έγκριση αυτού δε θα βλάψει την ακεραιότητα της περιοχής. Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι σχέδιο εκτροπής ύδατος μη άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διατήρηση μιας ζώνης ειδικής προστασίας (ΖΕΠ), αλλά δυνάμενο να επηρεάσει σημαντικά τη ΖΕΠ αυτή, δεν μπορεί να εγκριθεί ελλείψει αξιόπιστων και επικαιροποιημένων δεδομένων για την ορνιθοπανίδα της περιοχής αυτής.
Αν παρά τα αρνητικά συμπεράσματα της εκτιμήσεως των συνεπειών επί του τόπου, ένα σχέδιο επιβάλλεται από λόγους σημαντικού δημοσίου συμφέροντος, περιλαμβανομένων λόγων κοινωνικής ή οικονομικής φύσεως και εφόσον δεν υφίστανται εναλλακτικές λύσεις, θα πρέπει το κράτος να λάβει κάθε αναγκαίο αντισταθμιστικό μέτρο ώστε να εξασφαλισθεί η προστασία της συνολικής συνοχής του Natura 2000. Το Δικαστήριο μάλιστα ρητά αναφέρει ότι η ύδρευση και η άρδευση συνιστούν λόγους «σημαντικού δημόσιου συμφέροντος» οι οποίοι μπορούν, καταρχήν, να δικαιολογήσουν σχέδιο εκτροπής ύδατος ελλείψει εναλλακτικών λύσεων.
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: Ναι στην εκτροπή του Αχελώου αλλά με κανόνες
