Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής στοιχείων με σκοπό να λάβει παρατηρήσεις όσον αφορά την έκδοση κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού που υιοθετούν δεσπόζουσες επιχειρήσεις. Παράλληλα, δημοσίευσε ανακοίνωση (και παράρτημα) για την τροποποίηση των κατευθύνσεων που είχε εκδώσει το 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας όσον αφορά τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού.
Η σημερινή δέσμη αποτελεί την πρώτη μείζονα πρωτοβουλία πολιτικής στον τομέα των κανόνων για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης (άρθρο 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «ΣΛΕΕ») από το 2008 μέχρι σήμερα. Επιδιώκει να διασφαλίσει ότι οι κανόνες για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης είναι σαφείς, αποτελεσματικοί και εφαρμόζονται με αποφασιστικότητα προς όφελος των ευρωπαίων καταναλωτών και καταναλωτριών και της οικονομίας γενικότερα.
Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού
Το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ είναι ένα από τα λίγα πεδία του ευρωπαϊκού δικαίου περί ανταγωνισμού των οποίων η εφαρμογή δεν διευκρινίζεται με κατευθυντήριες γραμμές. Ωστόσο, η επιβολή του είναι καίριας σημασίας για να διασφαλιστεί ότι ο ανταγωνισμός λειτουργεί αποτελεσματικά και ότι οι καταναλώτριες και οι καταναλωτές μπορούν να αποκομίσουν τα οφέλη που προσφέρουν οι ανταγωνιστικές αγορές. Γι’ αυτόν τον λόγο, η Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα πρόσκληση υποβολής στοιχείων προκειμένου να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ όσον αφορά συμπεριφορές αποκλεισμού.
Η πρωτοβουλία αυτή έχει ως στόχο να αποτυπώσει τη νομολογία των δικαστηρίων της ΕΕ, καθώς και την εκτεταμένη πείρα που απέκτησε η Επιτροπή από την εφαρμογή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα αποσκοπούν στην αύξηση της ασφάλειας δικαίου προς όφελος των καταναλωτών και των καταναλωτριών, των επιχειρήσεων, των εθνικών αρχών ανταγωνισμού και των εθνικών δικαστηρίων.
Όλα τα ενδιαφερόμενα τρίτα μέρη έχουν προθεσμία τεσσάρων εβδομάδων για να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με την πρόσκληση υποβολής στοιχείων. Η Επιτροπή προτίθεται να δημοσιεύσει σχέδιο των κατευθυντήριων γραμμών για δημόσια διαβούλευση έως τα μέσα του 2024, ώστε να τις εκδώσει το 2025. Μόλις εκδοθούν, η Επιτροπή θα αποσύρει τις κατευθύνσεις του 2008 για τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας, όπως τροποποιήθηκαν με τη σημερινή ανακοίνωση.
Περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο υποβολής συνεισφορών είναι διαθέσιμες εδώ.
Η ανακοίνωση για την τροποποίηση των κατευθύνσεων σχετικά με τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας
Έως ότου εγκριθούν οι τελικές κατευθυντήριες γραμμές, η Επιτροπή παρέχει ορισμένες διευκρινίσεις σχετικά με την προσέγγιση που ακολουθεί για να προσδιορίσει εάν θα πρέπει να παρέμβει κατά προτεραιότητα σε υποθέσεις που αφορούν συμπεριφορές αποκλεισμού.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση που τροποποιεί συγκεκριμένα μέρη των κατευθύνσεων του 2008. Για παράδειγμα, η ανακοίνωση διευκρινίζει ότι σε αγορές που χαρακτηρίζονται από αποτελέσματα δικτύου ή άλλους υψηλούς φραγμούς εισόδου, μπορεί να διερευνά πρακτικές δεσπόζουσας επιχείρησης που είναι ικανές να προκαλέσουν αποκλεισμό ανταγωνιστών οι οποίοι δεν είναι (ακόμη) εξίσου αποτελεσματικοί με τη δεσπόζουσα επιχείρηση. Επιπλέον, η ανακοίνωση διευκρινίζει ότι μπορεί να διερευνά περιπτώσεις στις οποίες μια δεσπόζουσα επιχείρηση επιβάλλει αθέμιτους όρους πρόσβασης σε μια συγκεκριμένη εισροή (η λεγόμενη «σιωπηρή άρνηση προμήθειας»), ακόμη και αν δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η εν λόγω εισροή είναι απαραίτητη.
Οι τροποποιήσεις προτείνονται σε συνέχεια των σημαντικών εξελίξεων που επήλθαν στη νομολογία των δικαστηρίων της ΕΕ όσον αφορά το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ και, κατά συνέπεια, στην πρακτική που ακολουθεί η Επιτροπή για τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις εξελίξεις της αγοράς. Αποσκοπούν στην ενίσχυση της διαφάνειας όσον αφορά τις αρχές στις οποίες βασίζονται οι προτεραιότητες της Επιτροπής για τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας σε σχέση με καταχρηστικές συμπεριφορές αποκλεισμού, σύμφωνα με την αρχή της χρηστής διοίκησης.
Γενικές πληροφορίες
Το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ απαγορεύει την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης που δύναται να επηρεάσει το εμπόριο εντός της ΕΕ και να εμποδίσει ή να περιορίσει τον ανταγωνισμό. Η εφαρμογή της εν λόγω διάταξης ορίζεται στον αντιμονοπωλιακό κανονισμό (κανονισμός αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου), ο οποίος μπορεί να εφαρμοστεί και από τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού.
Στις 5 Δεκεμβρίου 2008, η Επιτροπή εξέδωσε την ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθύνσεις σχετικά με τις προτεραιότητες της Επιτροπής κατά τον έλεγχο της εφαρμογής του άρθρου 82 της συνθήκης ΕΚ σε καταχρηστικές συμπεριφορές αποκλεισμού που υιοθετούν δεσπόζουσες επιχειρήσεις. Οι κατευθύνσεις του 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας καθορίζουν τις προτεραιότητες της Επιτροπής όσον αφορά την επιβολή της νομοθεσίας έναντι καταχρηστικών πρακτικών αποκλεισμού που υιοθετούν δεσπόζουσες επιχειρήσεις, προκειμένου να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη σαφήνεια και προβλεψιμότητα όσον αφορά το γενικό πλαίσιο ανάλυσης που χρησιμοποιεί η Επιτροπή για να προσδιορίσει εάν θα πρέπει να παρέμβει κατά προτεραιότητα σε ορισμένες υποθέσεις που αφορούν συμπεριφορές αποκλεισμού. Οι κατευθύνσεις του 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας συνέβαλαν στην προώθηση μιας προσέγγισης που εστιάζει στα πιθανά αποτελέσματα εικαζόμενης καταχρηστικής συμπεριφοράς, μέσω της ανάλυσης της δυναμικής της αγοράς (η λεγόμενη «προσέγγιση βάσει των αποτελεσμάτων»).
Αφότου εκδόθηκαν οι κατευθύνσεις του 2008, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει εκδώσει 32 αποφάσεις σχετικά με καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού. Αυτή η πλούσια νομολογία επικύρωσε την προσέγγιση βάσει των αποτελεσμάτων που ακολουθεί η Επιτροπή όσον αφορά το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ και αποσαφήνισε ουσιαστικά το πεδίο εφαρμογής των κανόνων.
Η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού δημοσιεύει επίσης σήμερα ένα ενημερωτικό σημείωμα πολιτικής με τίτλο «Μια δυναμική και εφαρμόσιμη προσέγγιση του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ βάσει αποτελεσμάτων», το οποίο εξηγεί περαιτέρω το πλαίσιο για τη δρομολόγηση της πρωτοβουλίας έκδοσης κατευθυντήριων γραμμών, καθώς και τις αλλαγές που εισάγονται με την ανακοίνωση στις κατευθύνσεις του 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας.
Ειδικότερα, το ενημερωτικό σημείωμα πολιτικής επισημαίνει τον τρόπο με τον οποίο η νομολογία των δικαστηρίων της ΕΕ αποσαφήνισε το ουσιαστικό κριτήριο για την εφαρμογή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ, και επεκτείνεται σε συγκεκριμένα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της έννοιας του αντιανταγωνιστικού αποκλεισμού, της χρήσης της δοκιμής του εξίσου οικονομικά αποδοτικού ανταγωνιστή με βάση το κριτήριο τιμής-κόστους, του κριτηρίου που εφαρμόζεται σε ορισμένα είδη άρνησης προμήθειας και του χαρακτηρισμού της συμπίεσης των περιθωρίων κέρδους ως χωριστής κατηγορίας κατάχρησης.
“Η αυστηρή επιβολή των κανόνων για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης είναι προς όφελος τόσο των καταναλωτών και των καταναλωτριών όσο και μιας ισχυρότερης ευρωπαϊκής οικονομίας. Αναλύσαμε προσεκτικά πολυάριθμες αποφάσεις των δικαστηρίων της ΕΕ σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 102 και ήλθε τώρα η στιγμή να αρχίσουμε να καταρτίζουμε κατευθυντήριες γραμμές που αποτυπώνουν τη νομολογία αυτή. Εν τω μεταξύ, τροποποιούμε τις κατευθύνσεις του 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφάνεια στους τομείς στους οποίους έχει εξελιχθεί η πρακτική όσον αφορά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας, ώστε να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις τόσο στην αγορά όσο και στη νομολογία.”
κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού – 27/03/2023