Για να εξασφαλιστεί ασφαλέστερη και καθαρότερη ναυτιλία στην ΕΕ, η Προεδρία του Συμβουλίου και οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με αναθεωρημένη οδηγία για τη ρύπανση από τα πλοία, στο πλαίσιο της δέσμης νομοθετικών μέτρων για την «ασφάλεια στη θάλασσα».
Η αναθεωρημένη οδηγία ενσωματώνει διεθνή πρότυπα στο δίκαιο της ΕΕ, διασφαλίζοντας ότι οι υπεύθυνοι για τις παράνομες απορρίψεις ρυπογόνων ουσιών υπόκεινται σε αποτρεπτικές, αποτελεσματικές και αναλογικές κυρώσεις για τη βελτίωση της ασφάλειας στη θάλασσα και την καλύτερη προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη ρύπανση από τα πλοία.
Συνολικά, θα εφοδιάσει την ΕΕ με σύγχρονα εργαλεία για τη στήριξη της καθαρής ναυτιλίας, ευθυγραμμίζοντας τους κανόνες της ΕΕ με τα διεθνή πρότυπα και εξασφαλίζοντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τον ναυτιλιακό τομέα, βελτιώνοντας παράλληλα την εφαρμογή και την επιβολή μέσω ενός πλαισίου ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών και των εθνικών αρχών.
Κύριοι στόχοι της αναθεωρημένης οδηγίας
Η αναθεωρημένη νομοθεσία έχει κυρίως τους εξής στόχους:
- να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής της ισχύουσας οδηγίας ώστε να καλύπτει τις παράνομες απορρίψεις επιβλαβών ουσιών σε συσκευασμένη μορφή, τα λύματα, τα απορρίμματα και τα απορριπτόμενα ύδατα και τα κατάλοιπα
- να θεσπιστεί ενισχυμένο νομικό πλαίσιο για τις κυρώσεις και την αποτελεσματική εφαρμογή τους, που θα επιτρέπει στις εθνικές αρχές να εξασφαλίζουν αποτρεπτική και συνεπή επιβολή κυρώσεων σε περιστατικά ρύπανσης από πλοία σε όλες τις ευρωπαϊκές θάλασσες
- να διαχωριστεί το καθεστώς διοικητικών κυρώσεων από το καθεστώς ποινικών κυρώσεων που κατοχυρώνεται στο νέο σχέδιο οδηγίας για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα.
Βασικά στοιχεία της νέας νομοθετικής πράξης
Η γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής διατηρήθηκε από τους συννομοθέτες. Ωστόσο, η προσωρινή συμφωνία εισάγει πολλές αλλαγές για να εξασφαλίσει σαφήνεια και συνέπεια με διεθνείς κανόνες και διαδικασίες, ιδίως της διεθνούς σύμβασης για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία (MARPOL), για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών νομικών συστημάτων στα κράτη μέλη, η προσωρινή συμφωνία δείχνει επίσης σαφέστερα ότι η εν λόγω νομοθεσία αφορά μόνο διοικητικές κυρώσεις, χαράσσοντας έτσι σαφή γραμμή μεταξύ του πεδίου εφαρμογής της παρούσας οδηγίας και του πεδίου εφαρμογής του νέου σχεδίου νομοθεσίας για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα.
Τέλος, εισήχθη επαρκής ευελιξία όσον αφορά τις υποχρεώσεις των κρατών μελών να επαληθεύουν και να αναφέρουν περιστατικά ρύπανσης και να αποφεύγουν την επιβολή υπερβολικού διοικητικού φόρτου, και ως αναγνώριση των διαφορετικών καταστάσεων των κρατών μελών όσον αφορά τη γεωγραφική θέση, τους πόρους και τις ικανότητες.
Επόμενα βήματα
Η σημερινή προσωρινή συμφωνία πρέπει να εγκριθεί και από τους δύο συννομοθέτες πριν από την τυπική έκδοση της οδηγίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 30 μήνες από την έναρξη ισχύος της αναθεωρημένης οδηγίας για να μεταφέρουν τις διατάξεις στο εθνικό τους δίκαιο.
Γενικές πληροφορίες
Η πρόταση αποτελεί μέρος της δέσμης νομοθετικών μέτρων για την ασφάλεια στη θάλασσα που υπέβαλε η Επιτροπή την 1η Ιουνίου 2023. Οι πέντε νομοθετικές προτάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τη διερεύνηση των ναυτικών ατυχημάτων, τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του κράτους σημαίας, τον έλεγχο από το κράτος λιμένα και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA), αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό των κανόνων της ΕΕ για την ασφάλεια στη θάλασσα και στη μείωση της ρύπανσης των υδάτων από τα πλοία. Με το 75 % του εξωτερικού εμπορίου της ΕΕ να είναι θαλάσσιο, οι θαλάσσιες μεταφορές δεν αποτελούν μόνο την αρτηρία μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, αλλά και σανίδα σωτηρίας για τα νησιά και τις περιφερειακές και απομακρυσμένες θαλάσσιες περιφέρειες της ΕΕ. Παρά το γεγονός ότι η ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών στα ύδατα της ΕΕ είναι επί του παρόντος πολύ υψηλή, με λίγους θανάτους και χωρίς πρόσφατες σημαντικές πετρελαιοκηλίδες, εξακολουθούν να αναφέρονται περισσότερα από 2.000 θαλάσσια ατυχήματα και συμβάντα κάθε χρόνο. Η έκδοση και η εφαρμογή της νομοθετικής δέσμης για την ασφάλεια στη θάλασσα θα αποτελέσει απτό επίτευγμα της δέσμευσης της ΕΕ για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα. Η Marian-Jean Marinescu (EPP/RO) είναι η εισηγήτρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον εν λόγω φάκελο, ενώ η αρμόδια για θέματα μεταφορών Επίτροπος, Adina Vălean, εκπροσωπήθηκε κατά τις διοργανικές ομιλίες από την προσωρινή διευθύντρια στην DG MOVE, Φωτεινή Ιωαννίδου.
