Δικαστήριο ΕΕ
1. Το περασμένο έτος μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια εξαιρετική χρονιά, από πλευράς τόσο του αριθμού των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου όσο και του αριθμού των υποθέσεων που περατώθηκαν από το θεσμικό όργανο στο σύνολό του.
2. Το 2024 οι υποθέσεις που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου ανήλθαν σε 920, σημειώνοντας άνοδο 12 % σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά· παράλληλα, το Δικαστήριο περάτωσε 863 υποθέσεις, βελτιώνοντας κατά 10 % την περσινή του επίδοση και ισοφαρίζοντας σχεδόν το ρεκόρ του 2019.
3. Τα στατιστικά στοιχεία του 2024 θυμίζουν τα ιστορικά υψηλά επίπεδα του 2019 και δικαιολογούν απολύτως τη νομοθετική μεταρρύθμιση που τέθηκε σε ισχύ από 1ης Οκτωβρίου 2024, σχετικά με τη μερική μεταβίβαση της προδικαστικής αρμοδιότητας από το Δικαστήριο στο Γενικό Δικαστήριο σε ορισμένους συγκεκριμένους τομείς 1. Στη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών του 2024 διαβιβάστηκαν στο Γενικό Δικαστήριο 19 αιτήσεις προδικαστικής αποφάσεως, προερχόμενες από 12 διαφορετικά κράτη μέλη.
Γενικό Δικαστήριο
4. Με 922 περατωθείσες υποθέσεις το 2024, η παραγωγικότητα του Γενικού Δικαστηρίου
εμφανίζεται ακόμη πιο αυξημένη σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και υπερβαίνει κατά πολύ τη μέση επίδοση των τελευταίων ετών.
5. Το Γενικό Δικαστήριο κατάφερε να μειώσει σημαντικά τις εκκρεμείς υποθέσεις· έχουν φτάσει πλέον τις 1 302, που είναι και ο χαμηλότερος αριθμός τους από το 2015 και έπειτα.
Συνολικά 1 706 υποθέσεις εισήχθησαν ενώπιον των δύο δικαιοδοτικών οργάνων στη διάρκεια του 2024. Ο αριθμός αυτός κινείται στα ίδια επίπεδα με την προηγούμενη τριετία (1 689 το 2023 2, 1 710 το 2022 και 1 720 το 2021).
Αντιθέτως, ως προς τον αριθμό των υποθέσεων που εκδικάστηκαν, το Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο περάτωσαν 1 785 υποθέσεις το 2024, μια εξαιρετική συγκομιδή σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια (1 687 το 2023, 1 666 το 2022 και 1 723 το 2021).
Τέλος, ενώπιον αμφότερων των δικαιοδοτικών οργάνων εκκρεμούν 2.508 υποθέσεις 3, αριθμός ο οποίος σηματοδοτεί πτώση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (2 587 το 2023) και είναι χαμηλότερος από τα επίπεδα των ετών 2020 έως 2022.
Το Δικαστήριο
Το 2024 εισήχθησαν 920 υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου. Μπορεί να μην πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό στην ιστορία του Δικαστηρίου –το 2019 εξακολουθεί να κατέχει τα πρωτεία, με 966 εισαχθείσες τότε υποθέσεις– δεν παύει όμως να συνιστά αύξηση 12% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (821 νέες υποθέσεις το 2023).
Αναφορικά με το αντικείμενο των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου, η κατάσταση παραμένει γενικώς σταθερή, χωρίς διαφορές από τα προηγούμενα χρόνια. ‘Όπως και στο παρελθόν, έτσι και το 2024 πολλές υποθέσεις αφορούσαν την προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, την κοινωνική πολιτική και τις μεταφορές, καθώς και τον ανταγωνισμό και τις κρατικές ενισχύσεις. Η πιο αξιοπρόσεκτη άνοδος καταγράφεται στον αριθμό των υποθέσεων με θέμα την οικονομική και νομισματική πολιτική, τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και, τέλος, τον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης. Στον συγκεκριμένο τομέα, 123 υποθέσεις, εκ των οποίων οι 117 προδικαστικές, εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου, ήτοι 40 περισσότερες απ’ ό,τι το προηγούμενο έτος.
Το Δικαστήριο περάτωσε 863 υποθέσεις, επίδοση σχεδόν ίδια με την καλύτερη στην ιστορία του, η οποία είχε σημειωθεί πριν πέντε χρόνια (865 υποθέσεις). Ο αριθμός αυτός, ο οποίος αντιπροσωπεύει άνοδο της τάξης του 10% σε σύγκριση με τις 783 περατωθείσες υποθέσεις της προηγούμενης χρονιάς, αντικατοπτρίζει τις συνεχείς προσπάθειες του δικαιοδοτικού οργάνου να αντεπεξέλθει αποτελεσματικά στον διαρκώς αυξανόμενο φόρτο εργασίας του.
Η μέση διάρκεια της διαδικασίας στις προδικαστικές υποθέσεις αυξήθηκε από 16,8 μήνες το 2023 σε 17,2 μήνες το 2024, ενώ στις ευθείες προσφυγές, κατά την ίδια πάντοτε περίοδο, από 20,8 μήνες σε 21,5 μήνες. Αντιθέτως, ο μέσος χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων στις οποίες εφαρμόστηκε η επείγουσα διαδικασία μειώθηκε από 4,3 μήνες το 2023 σε 3,3 μήνες το 2024.
Ως προς το πώς κατανέμονται οι εκδοθείσες αποφάσεις και διατάξεις μεταξύ των δικαστικών σχηματισμών, αξιομνημόνευτη είναι πρωτίστως η πολύ εντονότερη δραστηριοποίηση του τμήματος μείζονος συνθέσεως του Δικαστηρίου. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2024 περάτωσε 75 υποθέσεις, σε σύγκριση με μόλις 36 υποθέσεις ένα χρόνο νωρίτερα.
Παρότι ο αριθμός των υποθέσεων που περατώθηκαν από το Δικαστήριο το 2024 ήταν εξαιρετικά υψηλός, εντούτοις ήταν χαμηλότερος από εκείνον των υποθέσεων που εισήχθησαν, με λογικό επακόλουθο να σημειωθεί μια αύξηση των εκκρεμών υποθέσεων, οι οποίες στις 31 Δεκεμβρίου 2024 ανέρχονταν σε 1 206. Πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό στα χρονικά του Δικαστηρίου. Μολονότι μαρτυρεί οπωσδήποτε την εμπιστοσύνη που δείχνουν στο Δικαστήριο οι πολίτες και τα δικαστήρια των κρατών μελών της Ένωσης για την επίλυση των ζητημάτων ερμηνείας του ενωσιακού δικαίου τα οποία αντιμετωπίζουν, καταδεικνύει ταυτόχρονα τη σημασία της νομοθετικής μεταρρύθμισης που τέθηκε σε ισχύ τον Οκτώβριο του 2024 με στόχο να εξισορροπηθεί ο φόρτος εργασίας μεταξύ του Δικαστηρίου και του Γενικού Δικαστηρίου μέσω της μεταβίβασης μέρους της προδικαστικής
αρμοδιότητας από το πρώτο στο δεύτερο.
Όπως υπογραμμίζει ο Koen Lenaerts, Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «σε μια τρικυμιώδη παγκόσμια συγκυρία, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κράτησε σταθερό προσανατολισμό, έχοντας ως πυξίδα την αποστολή που του αναθέτουν οι Συνθήκες στην υπηρεσία της δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου. Το θεσμικό όργανο συνέχισε να επιτελεί καθημερινά το έργο του, προστατεύοντας τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συμβάλλοντας στην οικοδόμηση της κοινής έννομης τάξης των κρατών μελών. Παράλληλα, έθεσε τις απαραίτητες βάσεις για την απρόσκοπτη μελλοντική λειτουργία του.»
Ενδιαφέροντα συμπεράσματα αντλούνται από την ανάλυση της γεωγραφικής προέλευσης των αιτήσεων προδικαστικής αποφάσεως που υποβλήθηκαν στο Δικαστήριο το 2024. Ειδικότερα, ύστερα από μια αισθητή κάμψη στις προδικαστικές παραπομπές από τα ιταλικά δικαστήρια το 2023, ακολούθησε μια πραγματική έκρηξη το 2024, καθώς ο αριθμός τους πλησίασε τις εκατό (98, έναντι μόνον 43 το 2023), που είναι και το ρεκόρ για την Ιταλία από το 1952. Αντίστροφή πορεία καταγράφει ο αριθμός των προδικαστικών παραπομπών από τα γερμανικά δικαστήρια, δεδομένου ότι οι 66 αιτήσεις τους για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως είναι, ως ετήσια συγκομιδή, οι λιγότερες των τελευταίων δεκαπέντε χρόνων –σημειωτέον ότι ανέρχονταν σε 94 το 2023 και σε 140 τρία χρόνια νωρίτερα (2020)– ενώ ο αριθμός των προδικαστικών παραπομπών από τα πολωνικά δικαστήρια παρέμεινε σταθερός, αφού υπέβαλαν 47 τέτοιες αιτήσεις στο Δικαστήριο το 2024 (έναντι 48 το την προηγούμενη χρονιά). Ακολούθησαν, κατά σειρά, τα αυστριακά (με 39), τα βουλγαρικά (με 38) και τα βελγικά δικαστήρια (με 36).
