Μεταρρύθμιση της πολωνικής δικαιοσύνης του 2019: το Γενικό Δικαστήριο επιβεβαιώνει ότι η Πολωνία υποχρεούται να καταβάλει συνολικό ποσό ύψους περίπου 320 200 000 ευρώ ως χρηματική ποινή επιβληθείσα από το Δικαστήριο στο πλαίσιο διαδικασίας λόγω παραβάσεως.
Η Επιτροπή νομίμως προέβη στην εκτέλεση της χρηματικής ποινής για την περίοδο από τις 15 Ιουλίου 2022 έως τις 4 Ιουνίου 2023 Την 1η Απριλίου 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άσκησε ενώπιον του Δικαστηρίου προσφυγή λόγω παραβάσεως κατά της Πολωνίας με αίτημα να διαπιστωθεί ότι ορισμένες από τις γενόμενες τον Δεκέμβριο του 2019 νομοθετικές τροποποιήσεις της οργάνωσης του συστήματος απονομής δικαιοσύνης στην Πολωνία αντέβαιναν στο δίκαιο της Ένωσης 1 .
Στο πλαίσιο της ένδικης αυτής διαφοράς, το Δικαστήριο υποχρέωσε την Πολωνία, μεταξύ άλλων, να αναστείλει την εφαρμογή ορισμένων εθνικών διατάξεων των οποίων τη νομιμότητα είχε αμφισβητήσει η Επιτροπή 2 . Λόγω μη συμμόρφωσης με το ανωτέρω προσωρινό μέτρο, επιβλήθηκε στην Πολωνία, στις 27 Οκτωβρίου 2021, η υποχρέωση να καταβάλλει στην Επιτροπή χρηματική ποινή ύψους 1 000 000 ευρώ ημερησίως 3 . Η χρηματική ποινή άρχισε να τρέχει από τις 3 Νοεμβρίου 2021 4 .
Στις 9 Ιουνίου 2022, η Πολωνία εξέδωσε σχετικό νόμο 5 , προκειμένου να συμμορφωθεί προς το προσωρινό μέτρο που επιβλήθηκε από το Δικαστήριο. Στις 21 Απριλίου 2023, το Δικαστήριο έκρινε ότι η εν λόγω νομοθετική μεταβολή κατέστησε εφικτή, σε σημαντικό βαθμό, την εφαρμογή του προσωρινού μέτρου. Ως εκ τούτου, το ποσό της χρηματικής ποινής μειώθηκε σε 500 000 ευρώ ημερησίως από την 21η Απριλίου 2023 6 . Λόγω μη καταβολής της ημερήσιας χρηματικής ποινής από την Πολωνία, η Επιτροπή προέβαινε περιοδικά στην είσπραξη των σχετικών ποσών μέσω συμψηφισμού με διάφορες απαιτήσεις τις οποίες είχε το συγκριμένο κράτος μέλος έναντι της Ένωσης.
Η Πολωνία άσκησε προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζητώντας την ακύρωση έξι συνολικά αποφάσεων συμψηφισμού για την περίοδο μεταξύ της 15ης Ιουλίου 2022 και της 4ης Ιουνίου 2023, ήτοι μεταξύ της ημερομηνίας θέσης σε ισχύ του νόμου του Ιουνίου 2022 και της προηγουμένης της δημοσίευσης της απόφασης του Δικαστηρίου με την οποία περατώθηκε η υπόθεση αυτή 7 . Τα ποσά που εισπράχθηκαν κατ’ αυτόν τον τρόπο ανέρχονται σε περίπου 320 200 000 ευρώ 8 . Επικουρικώς, η Πολωνία υποστηρίζει ότι η νομοθετική τροποποίηση η οποία δικαιολογούσε τη μείωση της χρηματικής ποινής κατά το ήμισυ προηγήθηκε της απόφασης του Δικαστηρίου της 21ης Απριλίου 2023. Επομένως, από τις 15 Ιουλίου 2022 έως τις 20 Απριλίου 2023 9 , η Επιτροπή δεν μπορούσε πλέον να απαιτήσει την καταβολή 1 000 000 ευρώ ημερησίως. Για τον λόγο αυτόν η Πολωνία ζητεί την εν μέρει ακύρωση των αποφάσεων της Επιτροπής, στο μέτρο που αφορούν το 50 % των συμψηφισθεισών απαιτήσεων για το ως άνω διάστημα.
Το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει τις προσφυγές της Πολωνίας στο σύνολό τους (T-830/22 και T-156/23, T-1033/23). Η είσπραξη των οφειλόμενων ποσών από την Επιτροπή δεν συνιστά παράβαση του δικαίου της Ένωσης 10 . Το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η ύπαρξη της οφειλής καθ’ εαυτήν δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ούτε βάσει της νομολογίας του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας 11 ούτε λόγω της θέσης σε ισχύ του νόμου της 9ης Ιουνίου 2022. Δεν επηρεάζεται, συνεπώς, η νομιμότητα των αποφάσεων συμψηφισμού. Ως προς το επικουρικό αίτημα περί μερικής ακυρώσεως των αποφάσεων συμψηφισμού, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η μείωση της ημερήσιας χρηματικής ποινής από το Δικαστήριο με τη διάταξη της 21ης Απριλίου 2023 παράγει αποτελέσματα ex nunc.
Επομένως, η μείωση αφορά μόνον τα οφειλόμενα από της ανωτέρω ημερομηνίας ποσά. Ενόσω το ύψος της ημερήσιας χρηματικής ποινής το οποίο καθορίσθηκε με τη διάταξη της 27ης Οκτωβρίου 2021 παρέμεινε αμετάβλητο μέχρι τις 21 Απριλίου 2023 και ενόσω η Πολωνία δεν είχε εκπληρώσει πλήρως τις υποχρεώσεις της, η Επιτροπή ήταν υποχρεωμένη να διασφαλίσει την είσπραξη της ποινής κατά το επίμαχο ποσό.
Τυχόν αναγνώριση στην Επιτροπή της δυνατότητας, ή ακόμη και της υποχρέωσης, να προσαρμόζει το ύψος της ημερήσιας χρηματικής ποινής σε περίπτωση μερικής εκπλήρωσης θα έθετε υπό αμφισβήτηση το κύρος της διατάξεως της 27ης Οκτωβρίου 2021.
1 Υπόθεση Επιτροπή κατά Πολωνίας (Ανεξαρτησία και ιδιωτική ζωή των δικαστών), C-204/21.
2 Διάταξη της Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου της 14ης Ιουλίου 2021 στην υπόθεση C-204/21 R (βλ. επίσης ανακοινωθέν Τύπου 127/21).
3 Διάταξη του Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου της 27ης Οκτωβρίου 2021 στην υπόθεση C-204/21 R (βλ. επίσης ανακοινωθέν Τύπου 192/21).
4 Ημερομηνία κοινοποίησης στην Πολωνία της διάταξης της 27ης Οκτωβρίου 2021. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η υποχρέωση καταβολής ημερήσιας χρηματικής ποινής λήγει την ημερομηνία συμμόρφωσης της Πολωνίας προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη διάταξη της 14ης Ιουλίου 2021 ή, ελλείψει τοιαύτης συμμόρφωσης, την ημερομηνία δημοσίευσης της οριστικής απόφασης στην υπόθεση C-204/21. Η δε οριστική απόφαση, με την οποία έγινε δεκτή η προσφυγή της Επιτροπής, εκδόθηκε στις 5 Ιουνίου 2023 (βλ. επίσης ανακοινωθέν Τύπου 89/23).
5 Νόμος της 9ης Ιουνίου 2022 περί του Ανωτάτου Δικαστηρίου και ορισμένων άλλων νόμων. Ετέθη σε ισχύ στις 15 Ιουλίου 2022.
6 Διάταξη του Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου της 21ης Απριλίου 2023 στην υπόθεση C-204/21 R-RAP (βλ. επίσης ανακοινωθέν Τύπου 65/23).
7 Βλ. υποσημείωση 4.
8 Το ποσό αυτό περιλαμβάνει το κεφάλαιο, προσαυξημένο με τόκους υπερημερίας.
9 Ήτοι μεταξύ της θέσης σε ισχύ του νόμου της 9ης Ιουνίου 2022 και της μείωσης της χρηματικής ποινής από το Δικαστήριο.
10 Κανονισμός ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2018, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης. 11 Με την απόφασή του στην υπόθεση P 7/20, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας απεφάνθη ότι η επιβολή ημερήσιας χρηματικής ποινής ήταν αντίθετη στη συνταγματική τάξη του εν λόγω κράτους μέλους.