Το Συμβούλιο ενέκρινε τη Δευτέρα τις θέσεις του («γενικές προσεγγίσεις») σχετικά με την προτεινόμενη αναθεώρηση της δέσμης νομοθετικών μέτρων για τα σχέδια και υποδείγματα: την οδηγία για τη νομική προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων και τον κανονισμό για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα.
Με την επικαιροποίηση της σχετικής νομοθεσίας που μετρά είκοσι χρόνια ύπαρξης, τα νέα κείμενα επιδιώκουν να καταστήσουν ευκολότερη την προστασία βιομηχανικών σχεδίων ή υποδειγμάτων και να προσαρμόσουν το ενωσιακό δίκαιο στον τομέα αυτόν ώστε να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις ενός κόσμου ψηφιακής τεχνολογίας και τρισδιάστατης εκτύπωσης.
Προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων στην ψηφιακή εποχή
Βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα λέμε την εξωτερική εμφάνιση ενός προϊόντος. Η οπτική ελκυστικότητα που δημιουργεί ένα σχέδιο ή υπόδειγμα είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση των καταναλωτών να επιλέξουν ένα προϊόν έναντι ενός άλλου. Ο καλός σχεδιασμός αποτελεί σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τους παραγωγούς και αυξάνει την αξία του προϊόντος. Κατά συνέπεια, είναι ανάγκη να προστατεύονται τα σχέδια και υποδείγματα από αντιγραφές ή απομιμήσεις.
Η πρόταση οδηγίας και η πρόταση κανονισμού επικαιροποιούν την σημερινή νομοθεσία που χρονολογείται από το 1998 και το 2002 αντίστοιχα, και αναμένεται ότι θα διευκολύνουν τη διαδικασία καταχώρισης σχεδίων και υποδειγμάτων σε επίπεδο ΕΕ και την περαιτέρω εναρμόνιση των διαδικασιών μεταξύ ευρωπαϊκών και εθνικών συστημάτων. Η οδηγία εισάγει επίσης νέους κανόνες για την προστασία των σχεδίων και υποδειγμάτων που μπορούν να αναπαραχθούν με τρισδιάστατη εκτύπωση.
Ακόμη πιο σημαντικό κομμάτι της αναθεώρησης είναι η επιδίωξη περαιτέρω εναρμόνισης της προστασίας σχεδίων και υποδειγμάτων για ανταλλακτικά κατασκευαστικών στοιχείων που χρησιμοποιούνται για την επισκευή σύνθετων προϊόντων (π.χ. ανταλλακτικά αυτοκινήτων). Το μέτρο αυτό θα απελευθερώσει την αγορά ανταλλακτικών, επιτυγχάνοντας έτσι χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές. Αυτή η «ρήτρα επισκευής» θα εφαρμοστεί μόνο σε μελλοντικά σχέδια ή υποδείγματα, θα διατηρήσει ωστόσο την προστασία υφιστάμενων σχεδίων ή υποδειγμάτων για περίοδο δέκα ετών.
Η εντολή του Συμβουλίου
Το Συμβούλιο συμμερίζεται τις κύριες επιδιώξεις της νομοθετικής δέσμης (διατηρεί λόγου χάρη την έννοια της «ρήτρας επισκευής» όπως προτείνεται από την Επιτροπή), αλλά εισάγει διάφορες βελτιώσεις, μεταξύ των οποίων:
- επικαιροποίηση των ορισμών για το «σχέδιο ή υπόδειγμα» και το «προϊόν» ώστε να προσαρμοστούν στην ψηφιακή εποχή και στις μελλοντικές τεχνολογικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, ο όρος «ψηφιακός» αντικαθίσταται από τον όρο «άυλος»
- απλούστευση των απαιτήσεων απεικόνισης του σχεδίου ή υποδείγματος, έτσι ώστε, ακόμη και αν λείπουν, κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, ορισμένα έγγραφα, αυτό να μην εμποδίζει την καταχώριση του σχεδίου ή υποδείγματος την ίδια ημερομηνία, εφόσον η αναπαράσταση του σχεδίου ή υποδείγματος είναι αρκετά σαφής
- εισαγωγή ευελιξίας για τους δημιουργούς ώστε να είναι σε θέση να αναστέλλουν τον χρόνο δημοσίευσης του σχεδίου ή υποδείγματος κατά έως και 30 μήνες κατ’ ανώτατο όριο, και δυνατότητα των κρατών μελών να παρέχουν στους κατόχους των δικαιωμάτων επί σχεδίων ή υποδειγμάτων την επιλογή να διακόπτουν την αναστολή της δημοσίευσης εάν το ζητήσουν οι ίδιοι (και όχι στο τέλος της περιόδου αναστολής)
- αποσαφήνιση των κανόνων βάσει των οποίων κηρύσσονται άκυρα τα δικαιώματα επί σχεδίων και υποδειγμάτων, και δυνατότητα των κρατών μελών να προβλέπουν διοικητική διαδικασία προσφυγής, ώστε να μην χρειάζεται τα μέρη να προσφεύγουν στη δικαιοσύνη
- διασφάλιση ότι τα τέλη αποκλειστικά εθνικής προστασίας θα εξακολουθήσουν να είναι φθηνότερα σε σχέση με τα ευρωπαϊκά τέλη
- δυνατότητα σώρευσης της προστασίας σχεδίων και υποδειγμάτων και των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών νομοθεσιών περί διανοητικής ιδιοκτησίας
- προθεσμία 36 μηνών (αντί 24) για τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο ώστε να δοθεί περισσότερος χρόνος στα κράτη μέλη προκειμένου να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας
Επόμενα βήματα
Με τη γενική προσέγγιση που συμφωνήθηκε σήμερα επισημοποιείται η διαπραγματευτική θέση του Συμβουλίου. Παρέχεται στην Προεδρία του Συμβουλίου εντολή για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίες θα αρχίσουν μόλις το Κοινοβούλιο εγκρίνει τη θέση του.
Γενικές πληροφορίες
Οι εντόνως επικεντρωμένοι σε σχέδια ή υποδείγματα κλάδοι αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 16 % του ΑΕγχΠ και το 14 % του συνόλου των θέσεων εργασίας στην Ένωση. Στις 10 Νοεμβρίου 2020, το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων προστασίας των σχεδίων και υποδειγμάτων της ΕΕ, που μετρούσαν είκοσι σχεδόν χρόνια ζωής. Στις 28 Νοεμβρίου 2022, η Επιτροπή δημοσίευσε δέσμη νομοθετικών μέτρων με δύο προτάσεις: έναν κανονισμό για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 6/2002 του Συμβουλίου για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα και μια οδηγία για τη νομική προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων (αναδιατύπωση της οδηγίας 98/71/ΕΚ).