Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ψηφιακών Υπηρεσιών χαιρετίζουν την ενσωμάτωση του αναθεωρημένου «Κώδικα δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο +» στο πλαίσιο του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA), ο οποίος ενθαρρύνει εθελοντικούς κώδικες δεοντολογίας για την αντιμετώπιση των κινδύνων στο διαδίκτυο.
Ο Κώδικας Συμπεριφοράς+, ο οποίος βασίζεται στον αρχικό Κώδικα Συμπεριφοράς για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, υπεγράφη από τις Dailymotion, Facebook, Instagram, Jeuxvideo.com, LinkedIn, Microsoft φιλοξενούμενες υπηρεσίες καταναλωτών, Snapchat, Rakuten Viber, TikTok, Twitch, X και YouTube.
Ο κώδικας δεοντολογίας+ θα ενισχύσει τον τρόπο με τον οποίο οι επιγραμμικές πλατφόρμες αντιμετωπίζουν το περιεχόμενο που η ενωσιακή και η εθνική νομοθεσία ορίζουν ως παράνομη ρητορική μίσους. Ο ολοκληρωμένος κώδικας δεοντολογίας θα διευκολύνει τη συμμόρφωση και την αποτελεσματική επιβολή της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες όσον αφορά τους κινδύνους διάδοσης παράνομου περιεχομένου στις υπηρεσίες τους.
Μετά την ενσωμάτωση αυτή, οι επιγραμμικές πλατφόρμες που ορίζονται στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες μπορούν να τηρούν τον κώδικα δεοντολογίας+ για να αποδείξουν τη συμμόρφωσή τους με την υποχρέωση DSA να μετριάσουν τον κίνδυνο διάδοσης παράνομου περιεχομένου στις υπηρεσίες τους. Η συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις του κώδικα δεοντολογίας+ θα αποτελεί μέρος του ετήσιου ανεξάρτητου ελέγχου στον οποίο υπόκεινται οι εν λόγω πλατφόρμες στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες και ο οποίος συμβάλλει στην ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας των πλατφορμών.
Συγκεκριμένα, οι υπογράφοντες τον κώδικα δεοντολογίας+ δεσμεύονται, μεταξύ άλλων:
- Να επιτρέψει σε ένα δίκτυο «Παρακολούθησης Δημοσιογράφων», οι οποίοι είναι μη κερδοσκοπικοί ή δημόσιοι φορείς με εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα παράνομης ρητορικής μίσους, να παρακολουθούν τακτικά τον τρόπο με τον οποίο οι υπογράφοντες επανεξετάζουν τις ανακοινώσεις ρητορικής μίσους: Οι εκθέσεις παρακολούθησης μπορούν να περιλαμβάνουν οντότητες που ορίζονται ως «εμπιστευμένες σημαίες» στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες.
- Να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την επανεξέταση τουλάχιστον των δύο τρίτων των ειδοποιήσεων ρητορικής μίσους που λαμβάνονται από τους Δημοσιογράφους Παρακολούθησης εντός 24 ωρών.
- Να αναλάβουν σαφώς καθορισμένες και συγκεκριμένες δεσμεύσεις διαφάνειας όσον αφορά τα μέτρα για τη μείωση της διάδοσης της ρητορικής μίσους στις υπηρεσίες τους, μεταξύ άλλων μέσω εργαλείων αυτόματης ανίχνευσης.
- Να συμμετέχουν σε δομημένη πολυμερή συνεργασία με εμπειρογνώμονες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που μπορούν να επισημάνουν τις τάσεις και τις εξελίξεις της ρητορικής μίσους που παρατηρούν, συμβάλλοντας στην πρόληψη της εξάπλωσης των κυμάτων ρητορικής μίσους.
- Raise, σε συνεργασία με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ευαισθητοποίηση των χρηστών σχετικά με την παράνομη ρητορική μίσους και τις διαδικασίες επισήμανσης παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο.
Στο πλαίσιο των αντίστοιχων αξιολογήσεων του κώδικα δεοντολογίας+, η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ψηφιακών Υπηρεσιών ενθαρρύνουν τις υπογράφουσες πλατφόρμες να λαμβάνουν υπόψη διάφορες συστάσεις κατά την εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας+, μεταξύ των οποίων:
- Παροχή πληροφοριών, στο πλαίσιο της καταγγελίας τους, σχετικά με το αποτέλεσμα των μέτρων που ελήφθησαν, καθώς και πρόσθετα δεδομένα σχετικά με τη ρητορική μίσους στις πλατφόρμες τους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τον ρόλο των συστημάτων συστάσεων και την οργανική και αλγοριθμική εμβέλεια παράνομου περιεχομένου πριν από την αφαίρεσή του.
- Παρουσίαση δεδομένων σε επίπεδο χώρας με βάση την εσωτερική ταξινόμηση της ρητορικής μίσους (όπως η φυλή, η εθνότητα, η θρησκεία, η ταυτότητα φύλου ή ο γενετήσιος προσανατολισμός) και εξασφάλιση κατάλληλης παρακολούθησης των στοιχείων που προκύπτουν από την πολυμερή συνεργασία.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή και το συμβούλιο θα παρακολουθούν και θα αξιολογούν την επίτευξη των στόχων του κώδικα δεοντολογίας+, καθώς και των συστάσεών τους, και θα διευκολύνουν την τακτική επανεξέταση και προσαρμογή του κώδικα. Η διαδικασία αυτή θα αποτελέσει μέρος της συνεχούς παρακολούθησης της συμμόρφωσης των πλατφορμών με τους ισχύοντες κανόνες.
Ιστορικό
Η ελευθερία της έκφρασης είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα και μια πολύτιμη αξία, η οποία — όπως κατοχυρώνεται στο δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων — δεν πρέπει να αξιοποιείται για να υποκινήσει το μίσος και τη βία. Η παράνομη ρητορική μίσους συνιστά συστημικό κίνδυνο για τη δημοκρατία και τα θεμελιώδη δικαιώματα και απειλή για τις κοινές αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της ισότητας που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η απόφαση-πλαίσιο του 2008 για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας απαιτεί από τα κράτη μέλη να ποινικοποιήσουν τη δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους κατά ομάδας προσώπων ή μέλους της ομάδας αυτής, για λόγους φυλής, χρώματος, θρησκείας, καταγωγής ή εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής. Αρκετά κράτη μέλη έχουν διευρύνει τον ορισμό της ρητορικής μίσους στο ποινικό δίκαιο βάσει της απόφασης-πλαισίου, ώστε να συμπεριλάβει πρόσθετους λόγους, όπως ο γενετήσιος προσανατολισμός, η ταυτότητα φύλου ή η αναπηρία. Η πρόσφατα εκδοθείσα οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας ορίζει ότι η υποκίνηση βίας ή μίσους στον κυβερνοχώρο λόγω φύλου συνιστά ποινικό αδίκημα. Η Επιτροπή πρότεινε επίσης να επεκταθεί ο κατάλογος των εγκλημάτων της ΕΕ στο άρθρο 83 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ στα εγκλήματα μίσους και τη ρητορική μίσους. Εναπόκειται πλέον στα κράτη μέλη να δράσουν με ομοφωνία.
Όλες οι συμπεριφορές που ορίζονται ως ρητορική μίσους, τόσο στην εθνική νομοθεσία για τη μεταφορά της απόφασης-πλαισίου όσο και σε οποιεσδήποτε άλλες διατάξεις του εθνικού δικαίου, και που λαμβάνουν χώρα στο διαδίκτυο, συνιστούν ρητορική μίσους για τους σκοπούς του κώδικα. Αποτελεί προνόμιο των εθνικών δικαστηρίων και άλλων αρμόδιων δικαστικών ή διοικητικών αρχών να εκδίδουν εντολές για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους, βάσει της ισχύουσας ενωσιακής ή εθνικής νομοθεσίας. Σύμφωνα με τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες, οι επιγραμμικές πλατφόρμες έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν την αρμόδια αρχή σχετικά με το αποτέλεσμα μιας τέτοιας εντολής χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.
Αν και παραμένουν εθελοντικά μέσα, οι κώδικες δεοντολογίας στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο ευρύτερο σύστημα επιβολής. Ωστόσο, η συμμετοχή και η εφαρμογή ενός συγκεκριμένου κώδικα δεοντολογίας δεν προϋποθέτει από μόνη της τη συμμόρφωση με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες και δεν θίγει την αξιολόγηση της Επιτροπής κατά περίπτωση.