Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλει πρόταση αναβάθμισης του κανονιστικού πλαισίου για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό, αμέσως μετά την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Στόχος είναι να εκσυγχρονιστεί η διαχείριση του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου και να καθιερωθούν πιο βιώσιμες και αποδοτικές διαδρομές πτήσης. Αυτό μπορεί να μειώσει έως και κατά 10 % τις εκπομπές από τις αεροπορικές μεταφορές.
Η πρόταση υποβάλλεται καθώς η ραγδαία μείωση της εναέριας κυκλοφορίας που προκλήθηκε από την πανδημία του κορονοϊού απαιτεί πιο ανθεκτική διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας, ώστε να καθίσταται ευκολότερη η προσαρμογή της μεταφορικής ικανότητας στη ζήτηση.
Η επίτροπος Μεταφορών Αντίνα Βαλεάν δήλωσε τα εξής: «Μερικές φορές τα αεροπλάνα ακολουθούν τεθλασμένη πορεία μεταξύ διαφόρων τμημάτων του εναέριου χώρου, με συνέπεια να αυξάνονται οι καθυστερήσεις και η κατανάλωση καυσίμου. Ένα αποδοτικό σύστημα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας θα οδηγήσει σε περισσότερες απευθείας διαδρομές και σε εξοικονόμηση ενέργειας, με αποτέλεσμα λιγότερες εκπομπές και χαμηλότερο κόστος για τις αεροπορικές εταιρείες. Η σημερινή πρόταση αναθεώρησης του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού όχι μόνο θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών των αεροπορικών μεταφορών έως και κατά 10 %, χάρη στην καλύτερη διαχείριση των διαδρομών των πτήσεων, αλλά θα τονώσει επίσης την ψηφιακή καινοτομία, ανοίγοντας την αγορά υπηρεσιών δεδομένων στον τομέα. Με τους νέους προτεινόμενους κανόνες βοηθάμε τον τομέα των αερομεταφορών να προχωρήσει στη διττή, πράσινη και ψηφιακή, μετάβαση.»
Η μη προσαρμογή των ικανοτήτων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας θα είχε ως αποτέλεσμα πρόσθετες δαπάνες, καθυστερήσεις και εκπομπές CO2. Το 2019, μόνο οι καθυστερήσεις κόστισαν στην ΕΕ 6 δισ. ευρώ και ευθύνονται για την εκπομπή επιπλέον 11,6 εκατ. τόνων (Mt) CO2. Ταυτόχρονα, η υποχρέωση των πιλότων να πετούν σε εναέριο χώρο με συμφόρηση αντί να ακολουθούν απευθείας διαδρομή πτήσης συνεπάγεται περιττές εκπομπές CO2, και το ίδιο ισχύει όταν οι αεροπορικές εταιρείες επιλέγουν μεγαλύτερες διαδρομές, για να αποφύγουν τις ζώνες χρέωσης με υψηλότερα τέλη.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, αλλά και οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις, όπως η ευρύτερη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (δρόνων), έχουν θέσει την ψηφιοποίηση και την απανθρακοποίηση των μεταφορών στο επίκεντρο της πολιτικής αερομεταφορών της ΕΕ. Ωστόσο, η μείωση των εκπομπών εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις αερομεταφορές. Ως εκ τούτου, ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός ανοίγει τον δρόμο για έναν ευρωπαϊκό εναέριο χώρο που θα χρησιμοποιείται κατά τον βέλτιστο τρόπο και θα αξιοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες. Ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός διασφαλίζει τη συνεργατική διαχείριση του δικτύου, η οποία επιτρέπει στους χρήστες του εναέριου χώρου να εκτελούν τις περιβαλλοντικά βέλτιστες διαδρομές. Επιπλέον, θα επιτρέψει την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών που δεν απαιτούν απαραιτήτως την ύπαρξη τοπικών υποδομών.
Για την εξασφάλιση ασφαλών και οικονομικά αποδοτικών υπηρεσιών διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, η Επιτροπή προτείνει δράσεις όπως:
- η ενίσχυση του ευρωπαϊκού δικτύου και της διαχείρισής του για την αποφυγή της συμφόρησης και των υποβέλτιστων αεροπορικών διαδρομών·
- η προώθηση μιας ευρωπαϊκής αγοράς υπηρεσιών δεδομένων που απαιτούνται για την καλύτερη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας·
- ο εξορθολογισμός της οικονομικής ρύθμισης των υπηρεσιών εναέριας κυκλοφορίας που παρέχονται για λογαριασμό των κρατών μελών, για την ενίσχυση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας·
- η βελτίωση του συντονισμού για τον καθορισμό, την ανάπτυξη και τη χρήση καινοτόμων λύσεων.
Επόμενα βήματα
Η παρούσα πρόταση θα υποβληθεί στο Συμβούλιο και στο Κοινοβούλιο για διαβουλεύσεις. Η Επιτροπή ελπίζει οι διαβουλεύσεις αυτές να ολοκληρωθούν χωρίς καθυστέρηση.
Στη συνέχεια, μετά την τελική έγκριση της πρότασης, θα πρέπει, σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες, να εκπονηθούν εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για την αντιμετώπιση πιο λεπτομερών και τεχνικών ζητημάτων.
Ιστορικό
Η πρωτοβουλία για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό δρομολογήθηκε το 2004 για να μειωθεί ο κατακερματισμός του εναέριου χώρου στην Ευρώπη και να βελτιωθούν οι επιδόσεις της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας όσον αφορά την ασφάλεια πτήσεων, τη χωρητικότητα, την οικονομική αποδοτικότητα και το περιβάλλον. Το 2013 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση αναθεώρησης του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (SES 2+), αλλά οι διαπραγματεύσεις έχουν παραμείνει στάσιμες στο Συμβούλιο από το 2015. Το 2019 συγκροτήθηκε ομάδα σοφών, αποτελούμενη από 15 εμπειρογνώμονες του τομέα, με σκοπό την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης και των μελλοντικών αναγκών διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας στην ΕΕ, η οποία κατέληξε σε μια σειρά συστάσεων. Στη συνέχεια, η Επιτροπή τροποποίησε το κείμενο του 2013, εισάγοντας νέα μέτρα, και συνέταξε χωριστή πρόταση για την τροποποίηση του βασικού κανονισμού του EASA. Οι νέες προτάσεις συνοδεύονται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο παρουσιάζεται σήμερα.