ΣτΕ Ολ 430/2022 – Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΣτΕ ακυρώνει υπουργική απόφαση αριθμ. ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/892/152/8-1-2018 του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ Β 242 της 1-2-2018 ), με την οποία καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών.
ΣτΕ Ολ 430/2022 – Το Δικαστήριο ακυρώνει υπουργική απόφαση, με την οποία καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών και οι οικογένειες αυτές εντάχθηκαν σε ενιαία ρύθμιση εκπτώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος με τα «ευάλωτα νοικοκυριά».
ΣτΕ Ολ 430/2022
Πρόεδρος: Ε. Σαρπ
Εισηγητής: Χ. Σιταρά, Σύμβουλος
Δικηγόρος της Αιτούσας Ανωτάτης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος (Α.Σ.Π.Ε.): Αντώνης Π. Αργυρός
Το Δικαστήριο ακυρώνει υπουργική απόφαση, με την οποία καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών και οι οικογένειες αυτές εντάχθηκαν σε ενιαία ρύθμιση εκπτώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος με τα «ευάλωτα νοικοκυριά».
Με την 430/2022 απόφαση της Ολομελείας το Δικαστήριο αποφάνθηκε επί της νομιμότητας της ΥΠΕΝ/ΥΠΡΓ/892/152/8.1.2018 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατά το μέρος που με την απόφαση αυτή (άρθρο 5 παρ. 2) καταργήθηκαν οι προϊσχύουσες ρυθμίσεις για το ειδικό τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας οικιακής χρήσης των πολύτεκνων οικογενειών και οι οικογένειες αυτές εντάχθηκαν σε ενιαία ρύθμιση εκπτώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος με τα «ευάλωτα νοικοκυριά», στο πλαίσιο της εφαρμογής του “κοινωνικού οικιακού τιμολογίου” ηλεκτρικού ρεύματος ενώ, επίσης, καθορίστηκαν όρια τετραμηνιαίας κατανάλωσης μειωμένα σε σχέση με τα προηγουμένως ισχύοντα για τις πολύτεκνες οικογένειες.
Καταρχάς, το Δικαστήριο επανέλαβε την πάγια νομολογία του, σύμφωνα με την οποία οι διατάξεις του άρθρου 21 (παρ. 1 και 2) του Συντάγματος έχουν κατευθυντήριο χαρακτήρα και αφήνουν στο νομοθέτη την ευχέρεια να προσδιορίσει κατά την εκτίμησή του το είδος και την έκταση της ειδικής φροντίδας για τους πολυτέκνους και τα μέλη των οικογενειών τους. Όμως, από τη συνταγματική αυτή διάταξη του άρθρου 21 απορρέει, ταυτόχρονα, κατά τα παγίως κριθέντα, στοιχειώδης απαγορευτικός κανόνας, δεσμευτικός για τον κοινό νομοθέτη, σύμφωνα με τον οποίο δεν είναι συνταγματικώς ανεκτός ο περιορισμός ή η υποβάθμιση της παρεχόμενης στους πολυτέκνους ειδικής φροντίδας χωρίς αποχρώντα λόγο. Στη συνέχεια, το Δικαστήριο επεσήμανε ότι από την αδιάστικτη διατύπωση της παραγράφου 2 του άρθρου 21 του Συντάγματος και το σκοπό της, που είναι η συμβολή στην αντιμετώπιση του οξυμένου δημογραφικού προβλήματος της Χώρας, συνάγεται ότι ο συνταγματικός νομοθέτης απέβλεψε στη δημογραφική ανάκαμψη της χώρας συνολικά, χωρίς να αποκλείεται καταρχήν από τη σχετική πρόνοια της πολιτείας καμία κοινωνική κατηγορία ή ομάδα. Για το λόγο αυτό, δεν είναι επιτρεπτό να ταυτίζεται η ειδική, κατά το Σύνταγμα, προστασία των πολύτεκνων οικογενειών με την πρόνοια της πολιτείας για τις οικονομικά ή κοινωνικά ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Η λήψη μέτρων για τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης των ευπαθών αυτών ομάδων αποτελεί, κατά το Σύνταγμα, αυτοτελή και διακεκριμένο στόχο της κοινωνικής πολιτικής του Κράτους, ο οποίος δεν ενσωματώνει ούτε απορροφά τους ειδικότερους σκοπούς της προβλεπόμενης από το Σύνταγμα δημογραφικής πολιτικής της πολιτείας ούτε μπορεί να υποκαταστήσει την ειδική φροντίδα της για τους πολυτέκνους, στο πλαίσιο της δημογραφικής αυτής πολιτικής, με βάση την αντίληψη ότι πρόκειται για «αξιολογικά όμοιες» περιπτώσεις. Η αυτοτέλεια των πιο πάνω στόχων της κοινωνικής πολιτικής, όπως διαγράφεται από το άρθρο 21 του Συντάγματος, πρέπει να διαφυλάσσεται κατά τη λήψη των σχετικών μέτρων, λαμβάνοντας υπόψη ότι με την ειδική φροντίδα υπέρ των πολυτέκνων το Σύνταγμα δεν απέβλεψε στην προστασία τους ως προσώπων οικονομικώς αδυνάτων ή αναξιοπαθούντων, αλλά στη βελτίωση των δημογραφικών στοιχείων του πληθυσμού στο σύνολό του. Για το λόγο αυτό, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν είναι επιτρεπτό η λήψη των σχετικών μέτρων να εξαρτάται από κριτήρια οικονομικά ή περιουσιακά, τα οποία θεσπίζονται και εφαρμόζονται αδιακρίτως είτε πρόκειται για πολύτεκνες οικογένειες είτε για οικονομικά και κοινωνικά ευπαθείς ομάδες προσώπων, τα οποία μάλιστα ενδέχεται να μη συνδέονται μεταξύ τους με οποιονδήποτε οικογενειακό δεσμό.
Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εξουσιοδοτικές διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 52 του ν. 4001/2011, κατά την οποία τα «κριτήρια, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία ένταξης ενός πελάτη σε κατηγορία Ευάλωτων Πελατών καθορίζονται με αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» και του άρθρου 53 του ως άνω νόμου, κατά την οποία με «αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ή κοινές αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του Υπουργού Οικονομικών, καθώς και κάθε άλλου συναρμόδιου Υπουργού, ανάλογα με την περίπτωση, καθορίζονται τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής πενίας, όπως ιδίως…» δεν μπορούν να αποτελέσουν το έρεισμα της προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης, κατά το μέρος με το οποίο αυτή καταργεί το ειδικό τιμολόγιο οικιακής χρήσης για τις πολύτεκνες οικογένειες. Τούτο δε, διότι οι ανωτέρω εξουσιοδοτήσεις αναφέρονται ρητώς στην κατηγορία των ευάλωτων πελατών και στην αντιμετώπιση της ενεργειακής πενίας ενώ οι πολύτεκνοι αποτελούν, κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα, διαφορετική κατηγορία πολιτών, απολαμβάνουν, σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 2 και 5 του Συντάγματος, ειδικής προστασίας και δεν επιτρέπεται να εξομοιωθούν με τις ευπαθείς ομάδες καταναλωτών. Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι η ως άνω υπουργική απόφαση αντιβαίνει και ευθέως στις διατάξεις των παρ. 2 και 5 του άρθρου 21 του Συντάγματος, στο μέτρο που καταργεί το ισχύον κατά την έκδοσή της ειδικό τιμολόγιο οικιακής χρήσης για τις πολύτεκνες οικογένειες, εξομοιώνοντας την κατά τις εν λόγω διατάξεις του Συντάγματος ειδική προστασία των πολυτέκνων στο πλαίσιο της ασκούμενης δημογραφικής πολιτικής με τις λοιπές διακεκριμένες κατά το άρθρο αυτό του Συντάγματος περιπτώσεις άσκησης κοινωνικής πολιτικής χωρίς αποχρώντα λόγο.
25/2/2022
