Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοινώνει την παροχή από την ΕΕ χρηματοδοτικής στήριξης ύψους άνω των 3,3 δισ. ευρώ, που θα κινητοποιηθεί από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, προς όφελος των πολιτών των Δυτικών Βαλκανίων. Σκοπός του πακέτου αυτού είναι να αντιμετωπιστούν οι άμεσες ανάγκες ως προς την υγεία και οι ανθρωπιστικές ανάγκες που προκύπτουν εξαιτίας της πανδημίας COVID-19, καθώς και να συμβάλει στην κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη.
Εκτός από την ενισχυμένη στήριξη, η Επιτροπή, στο πλαίσιο της συμβολής της ενόψει της συνόδου των ηγετών της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων στις 6 Μαΐου 2020, αναφέρει επίσης τις γενικές παραμέτρους της πιο μακροπρόθεσμης στήριξης που θα παρουσιαστεί εντός του έτους υπό μορφή οικονομικού και επενδυτικού σχεδίου για την περιοχή.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε τα εξής: «Έχουμε ιδιαίτερη ευθύνη να συνδράμουμε σ’ αυτή την πανδημία τους εταίρους μας στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς το μέλλον τους βρίσκεται σαφώς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ κινητοποιεί ένα σημαντικό πακέτο χρηματοδότησης, σε επιβεβαίωση μιας ισχυρής αλληλεγγύης. Μαζί θα ξεπεράσουμε αυτήν την κρίση και θα ανακάμψουμε. Πέραν αυτού, θα εξακολουθήσουμε να στηρίζουμε την περιοχή, μεταξύ άλλων με τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την πορεία της προς την ΕΕ, καθώς η ανάκαμψη θα λειτουργήσει αποτελεσματικά μόνον εάν οι χώρες εξακολουθήσουν να τηρούν τις δεσμεύσεις τους.»
Ο Επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης Όλιβερ Βάρχεϊ δήλωσε σχετικά: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενήργησε γρήγορα και ολοκληρωμένα για να στηρίξει τα Δυτικά Βαλκάνια στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, με άνευ προηγουμένου οικονομική βοήθεια, καθώς και πρόσβαση σε πολλές από τις πρωτοβουλίες της ΕΕ. Και το έργο μας θα συνεχιστεί, καθώς έχουμε καταρτίσει ένα οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο για την περιοχή, για την αντιμετώπιση των σοβαρών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της κρίσης, τον εκσυγχρονισμό των οικονομιών της περιοχής, την υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων και την έναρξη της γεφύρωσης του αναπτυξιακού χάσματος, με αποτέλεσμα απτά οφέλη για τους πολίτες γρηγορότερα».
Στήριξη της ΕΕ προς τα Δυτικά Βαλκάνια για την αντιμετώπιση του κορονοϊού
Το ενωσιακό πακέτο χρηματοδοτικής στήριξης ύψους άνω των 3,3 δισ. ευρώ περιλαμβάνει ανακατανομές από τον μηχανισμό προενταξιακής βοήθειας ύψους 38 εκατ. ευρώ για την άμεση στήριξη του τομέα της υγείας, ιδίως μέσω της παροχής βασικών προμηθειών για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών, όπως εξοπλισμού ατομικής προστασίας, μασκών και αναπνευστήρων· 389 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση των αναγκών κοινωνικής και οικονομικής ανάκαμψης και πακέτο οικονομικής επανενεργοποίησης ύψους 455 εκατ. ευρώ, σε στενή συνεργασία με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Περιλαμβάνει επίσης πρόταση για μακροοικονομική συνδρομή ύψους 750 εκατ. ευρώ και πακέτο βοήθειας ύψους 1,7 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Η ΕΕ παρέχει επίσης άμεση ανθρωπιστική βοήθεια σε ευάλωτους πρόσφυγες και μετανάστες ύψους 4,5 εκατ. ευρώ και 8 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση πιεστικών αναγκών σε καταυλισμούς προσφύγων σε ολόκληρη την περιοχή.
Ως αποτέλεσμα της επιδημικής έξαρσης της COVID-19, τα Δυτικά Βαλκάνια ενεργοποίησαν επίσης τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της Ένωσης και έχουν ήδη αρχίσει να λαμβάνουν βοήθεια με τη μορφή παροχής εξοπλισμού και επαναπατρισμού των πολιτών τους από τα κράτη μέλη και τα συμμετέχοντα κράτη του μηχανισμού. Επιπλέον, δεδομένης της ευρωπαϊκής τους προοπτικής, η ΕΕ αντιμετωπίζει τα Δυτικά Βαλκάνια ως προνομιακούς εταίρους, παρέχοντάς τους πρόσβαση σε πολλές πρωτοβουλίες και μέσα που προορίζονται για τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η κοινή προμήθεια ιατρικού εξοπλισμού, η εξαίρεση της περιοχής από το ενωσιακό σύστημα άδειας εξαγωγής για τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας, η διασφάλιση της ταχείας διασυνοριακής ροής βασικών αγαθών μέσω «πράσινων λωρίδων» και η προμήθεια από την ΕΕ υλικού εξετάσεων για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας των τεστ για κορονοϊό στα Δυτικά Βαλκάνια. Η περιοχή συνδέεται επίσης με το έργο των σχετικών υγειονομικών φορέων.
Προοπτικές — ένα οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο ανάκαμψης
Τα Δυτικά Βαλκάνια θα απαιτήσουν συνεχή στήριξη για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας όταν εκτονωθεί η άμεση κρίση. Αργότερα εντός του έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο για την περιοχή, με σκοπό την τόνωση της μακροπρόθεσμης ανάκαμψης, την ώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και τη στήριξη των μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για την πρόοδο της περιοχής στην πορεία της προς την ΕΕ.
Το σχέδιο θα περιλαμβάνει επίσης σημαντικό επενδυτικό πακέτο για την περιοχή. Για την περίοδο 2021-2027 η Επιτροπή πρότεινε συνολικό κονδύλιο για τον μηχανισμό προενταξιακής βοήθειας III ύψους 14,5 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου προορίζεται για τα Δυτικά Βαλκάνια. Η Επιτροπή προβλέπει διπλασιασμό των επιχορηγήσεων μέσω του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια και σημαντική αύξηση των οικονομικών εγγυήσεων για τη στήριξη των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στην περιοχή μέσω ειδικού μέσου εγγύησης εντός του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια.
Η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός θα διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην επανεκκίνηση και τον εκσυγχρονισμό των οικονομιών των Δυτικών Βαλκανίων. Η επένδυση σε καθαρές και ψηφιακές τεχνολογίες και ικανότητες, σε συνδυασμό με μια κυκλική οικονομία, θα συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ανάπτυξη. Θα παρασχεθεί επίσης στήριξη για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών των Δυτικών Βαλκανίων, για την καλύτερη σύνδεσή τους εντός της περιοχής και με την ΕΕ, και για την προετοιμασία των Δυτικών Βαλκανίων για την ψηφιακή εποχή. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις μεταφορικές και ενεργειακές συνδέσεις, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη τόσο της περιοχής όσο και της ΕΕ.
Αντιμετώπιση των θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων
Η ανάκαμψη από την τρέχουσα κρίση θα λειτουργήσει μόνον εφόσον οι εταίροι εξακολουθήσουν να τηρούν τις μεταρρυθμιστικές τους δεσμεύσεις και δείχνουν απτά αποτελέσματα όσον αφορά την υλοποίησή αυτών. Αυτό είναι κάτι που έχει επίσης καθοριστική σημασία για την πραγμάτωση της ευρωπαϊκής προοπτικής τους. Εκτός από τις συνεχείς οικονομικές μεταρρυθμίσεις, απαιτείται μεγαλύτερη έμφαση στο κράτος δικαίου, τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και τη δημόσια διοίκηση.
Ιστορικό
Στις 6 Μαΐου 2020 οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ και οι ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων θα συμμετάσχουν σε σύνοδο κορυφής ηγετών της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων. Η σύνοδος αυτή, που είχε αρχικά προγραμματιστεί ως σύνοδος κορυφής στο Ζάγκρεμπ, θα διεξαχθεί μέσω βιντεοδιάσκεψης λόγω της πανδημίας COVID-19. Οι σημερινές προτάσεις αποτελούν τη συμβολή της Επιτροπής ενόψει αυτής της συνεδρίασης.
Η παγκόσμια αντίδραση της ΕΕ στην πανδημία του κορονοϊού ακολουθεί την προσέγγιση της «ομάδας Ευρώπη»· συνδυασμό πόρων από την ΕΕ, τα κράτη μέλη και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ιδίως την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης. Μαζί με τους εταίρους μας, διασφαλίζουμε ότι η σημαντική ενωσιακή χρηματοδότηση που έχει ήδη διατεθεί στα Δυτικά Βαλκάνια έχει ως στόχο να τα βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τον αντίκτυπο της πανδημίας.Παράλληλα, ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ παρέχουν επίσης διμερή στήριξη, είτε οικονομικής φύσης είτε με τη μορφή δωρεάς προμηθειών.