Η ποιοτική πρακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει τους νέους να αποκτήσουν πρακτική εργασιακή πείρα και νέες δεξιότητες και, στη συνέχεια, να βρουν μια ποιοτική θέση εργασίας. Για τους εργοδότες, αποτελεί ευκαιρία για την προσέλκυση, την κατάρτιση και τη διατήρηση ταλέντων. Η ποιοτική πρακτική άσκηση απαιτεί δίκαιους και διαφανείς όρους εργασίας και ικανοποιητικό μαθησιακό περιεχόμενο.
Το πλαίσιο ποιότητας της ΕΕ για τις περιόδους πρακτικής άσκησης του 2014 καθορίζει 21 αρχές με τις οποίες διασφαλίζονται υψηλής ποιότητας συνθήκες μάθησης και εργασίας. Η Επιτροπή, στην αξιολόγηση που διενήργησε το 2023 με αντικείμενο αυτή τη σύσταση του Συμβουλίου, διαπίστωσε ότι το πλαίσιο είχε θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα της πρακτικής άσκησης στην ΕΕ. Ωστόσο, στην αξιολόγηση της Επιτροπής διαπιστώθηκε επίσης ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, και τόσο η Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσαν την Επιτροπή να επιφέρει βελτιώσεις στον τομέα της πρακτικής άσκησης.
Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει δράση και προτείνει τη βελτίωση των όρων εργασίας των ασκούμενων, μεταξύ άλλων όσον αφορά την αμοιβή, τη συμπεριληπτικότητα και την ποιότητα της πρακτικής άσκησης στην ΕΕ. Η πρωτοβουλία συνίσταται στα ακόλουθα:
- πρόταση οδηγίας για τη βελτίωση και την επιβολή των όρων εργασίας των ασκούμενων και την καταπολέμηση της πρακτικής άσκησης που υποκρύπτει κανονικές εργασιακές σχέσεις· και
- πρόταση αναθεώρησης της σύστασης του Συμβουλίου του 2014 σχετικά με ένα πλαίσιο ποιότητας για τις περιόδους πρακτικής άσκησης, με στόχο την αντιμετώπιση ζητημάτων ποιότητας και συμπεριληπτικότητας, όπως η δίκαιη αμοιβή και η πρόσβαση στην κοινωνική προστασία.
Εκτιμάται ότι το 2019, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα αξιόπιστα στοιχεία, στην ΕΕ υπήρχαν 3,1 εκατομμύρια ασκούμενοι. Περίπου το ήμισυ του συνόλου των ασκούμενων (1,6 εκατομμύρια) ήταν εγγεγραμμένοι σε θέσεις αμειβόμενης πρακτικής άσκησης.
Ενίσχυση των δικαιωμάτων των ασκούμενων
Η προτεινόμενη οδηγία θα παράσχει στήριξη στα κράτη μέλη για τη βελτίωση και την επιβολή των όρων εργασίας των ασκούμενων, καθώς και για την καταπολέμηση της πρακτικής άσκησης που υποκρύπτει κανονικές εργασιακές σχέσεις.
Τα κύρια στοιχεία της προτεινόμενης οδηγίας είναι τα ακόλουθα:
- αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων, η οποία διασφαλίζει ότι οι ασκούμενοι τυγχάνουν ίσης αντιμετώπισης σε σχέση με τους κανονικούς εργαζόμενους όσον αφορά τους όρους εργασίας, εκτός εάν υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι που να δικαιολογούν τη διαφορετική μεταχείριση, όπως διαφορετικά καθήκοντα, λιγότερες ευθύνες, χαμηλότερη ένταση εργασίας ή μικρότερη βαρύτητα της μαθησιακής και πρακτικής συνιστώσας.
- διασφάλιση, μέσω ελέγχων και επιθεωρήσεων, ότι η πρακτική άσκηση δεν χρησιμοποιείται για να υποκρύψει κανονική εργασιακή σχέση· προς τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιούν τη διάρκεια ως πιθανό κριτήριο για να αξιολογήσουν αν συντρέχει τέτοια περίπτωση, και θα ζητούν από τις εταιρείες να γνωστοποιούν τον αριθμό των θέσεων πρακτικής άσκησης, τη διάρκεια και τους όρους εργασίας.
- δυνατότητα των εκπροσώπων των εργαζομένων να ενεργούν εξ ονόματος των ασκούμενων για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους.
- υποχρέωση των κρατών μελών να εξασφαλίσουν διαύλους ώστε οι ασκούμενοι να μπορούν να καταγγέλλουν αθέμιτες πρακτικές και δυσμενείς όρους εργασίας.
Πιο δίκαιη και συμπεριληπτική πρακτική άσκηση
Η ενισχυμένη σύσταση του Συμβουλίου εφαρμόζεται σε όλους τους ασκούμενους, ανεξάρτητα από το καθεστώς απασχόλησής τους ή το είδος της πρακτικής άσκησης, συμπεριλαμβανομένων των περιόδων πρακτικής άσκησης που αποτελούν μέρος προγραμμάτων τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και εκείνων που απαιτούνται για την πρόσβαση σε συγκεκριμένα επαγγέλματα.
Σημαντικά στοιχεία της αναθεωρημένης σύστασης του Συμβουλίου είναι τα ακόλουθα:
- σύσταση για την καθιέρωση δίκαιης αμοιβής για τους ασκούμενους.
- εξασφάλιση της πρόσβασης των ασκούμενων σε επαρκή κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης κάλυψης σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία του κράτους μέλους.
- ορισμό καθοδηγητή, για την παροχή στοχευμένης στήριξης και συμβουλών στους ασκούμενους.
- προώθηση της ισότιμης πρόσβασης σε ευκαιρίες πρακτικής άσκησης, με τη συμπερίληψη ατόμων που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση και μέσω της εξασφάλισης της προσβασιμότητας στους χώρους εργασίας για τους ασκούμενους με αναπηρία.
- δυνατότητα υβριδικής και εξ αποστάσεως εργασίας, στο πλαίσιο της οποίας θα διασφαλίζεται ότι οι ασκούμενοι λαμβάνουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό.
- αύξηση της απασχολησιμότητας μέσω περαιτέρω επαγγελματικού προσανατολισμού καθώς και με την παροχή κινήτρων στους φορείς παροχής πρακτικής άσκησης, ώστε να προσφέρουν στους ασκούμενους κανονική θέση εργασίας μετά την πρακτική τους άσκηση.
Τα νέα αυτά στοιχεία συμπληρώνουν όσα προβλέπει ήδη η σύσταση του 2014 για το ποιοτικό πλαίσιο για τις περιόδους πρακτικής άσκησης, όπως η διαφάνεια της προκήρυξης κενών θέσεων, η σύναψη, πριν από την έναρξη της πρακτικής άσκησης, γραπτής συμφωνίας στην οποία θα καθορίζονται οι όροι, η διασφάλιση ότι η πρακτική άσκηση δεν έχει υπερβολικά μεγάλη διάρκεια και ότι δεν είναι επαναλαμβανόμενη, η μέριμνα ώστε η μαθησιακή εμπειρία να αποτελεί βασικό στοιχείο, η εξασφάλιση των πτυχών υγείας και ασφάλειας και η προώθηση της αναγνώρισης της πρακτικής άσκησης μετά την ολοκλήρωσή της.
Επόμενα βήματα
Η πρόταση της Επιτροπής για οδηγία θα συζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη. Μόλις η προτεινόμενη οδηγία εγκριθεί από τους συννομοθέτες, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο έτη για να την ενσωματώσουν στο εθνικό δίκαιο.
Η σύσταση του Συμβουλίου θα υποβληθεί στο Συμβούλιο προς εξέταση και έκδοση. Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη στην εφαρμογή της σύστασης και θα τα καλέσει να υποβάλουν επικαιροποιήσεις σχετικά με τις εθνικές πρωτοβουλίες, μεταρρυθμίσεις, βέλτιστες πρακτικές και στατιστικά στοιχεία.
Ιστορικό
Το πλαίσιο ποιότητας της ΕΕ για τις περιόδους πρακτικής άσκησης του 2014 καθορίζει 21 αρχές για τις περιόδους πρακτικής άσκησης που αφορούν την ποιότητα, τις οποίες συνιστάται να εφαρμόζουν στην πράξη τα κράτη μέλη ώστε να διασφαλίζεται υψηλής ποιότητας μάθηση και κατάλληλες συνθήκες εργασίας. Η Επιτροπή, στην αξιολόγηση που διενήργησε το 2023 με αντικείμενο την εν λόγω σύσταση του Συμβουλίου, διαπίστωσε ότι το πλαίσιο είχε θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα της πρακτικής άσκησης στην ΕΕ. Ταυτόχρονα, διαπίστωσε ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης όσον αφορά την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την επιβολή των αρχών ποιότητας του πλαισίου.
Εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 3,1 εκατομμύρια ασκούμενοι στην ΕΕ (μεταξύ των οποίων 1,6 εκατομμύρια αμειβόμενοι ασκούμενοι) και η ζήτηση για θέσεις πρακτικής άσκησης αναμένεται να αυξηθεί κατά τουλάχιστον 16 % έως το 2030. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του 2023, το 78 % των νέων Ευρωπαίων πραγματοποίησε τουλάχιστον μία πρακτική άσκηση και το 68 % δήλωσε ότι, στη συνέχεια, βρήκε απασχόληση. Το 21 % των απαντησάντων πραγματοποίησε πρακτική άσκηση σε άλλο κράτος μέλος, ποσοστό που σηματοδοτεί σημαντική αύξηση από το 2013 (9 %).
Η σημερινή δέσμη μέτρων αποτελεί συνέχεια του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Ιουνίου 2023, με το οποίο καλείται η Επιτροπή να επικαιροποιήσει το πλαίσιο ποιότητας του 2014· της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης, όπου οι πολίτες της ΕΕ ζήτησαν από την Επιτροπή να εξασφαλίσει ποιοτικά προγράμματα πρακτικής άσκησης· και του Ευρωπαϊκού Έτους Νεολαίας. Συμβάλλει επίσης στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Έτους Δεξιοτήτων και συμπληρώνει τις ενισχυμένες Εγγυήσεις για τη Νεολαία και άλλες πρωτοβουλίες της Επιτροπής για τη στήριξη της απασχόλησης των νέων.
