Η υπάρχουσα Οδηγία για την Ευθύνη Προϊόντων εγκρίθηκε πριν από σχεδόν 40 χρόνια. Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια πρόταση για την προσαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για την αντιμετώπιση των τεχνολογικών πλεονεκτημάτων που μπορεί να έχουν τα νεότερα προϊόντα.
Στόχος της αναθεωρημένης Οδηγίας για την Ευθύνη Προϊόντων είναι να θεσπίσει ενιαίους κανόνες για τα κράτη μέλη, να διασφαλίσει τη σωστή λειτουργία της ψηφιακής και κυκλικής οικονομίας και να βοηθήσει τα θύματα ελαττωματικών προϊόντων να λάβουν δικαιότερη αποζημίωση.
Πεδίο εφαρμογής των αναθεωρημένων κανόνων ευθύνης
Για να αντικατοπτρίζονται καλύτερα οι αλλαγές στον ψηφιακό και τον πράσινο κόσμο, ο υπάρχων ορισμός ενός προϊόντος πρέπει να επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνει ενημερώσεις λογισμικού, τεχνητή νοημοσύνη ή ψηφιακές υπηρεσίες (π.χ. λογισμικό, μη επανδρωμένα αεροχήματα (drones) ή συστήματα έξυπνου σπιτιού).
Ταυτόχρονα, οι αναθεωρημένοι κανόνες αποκλείουν το λογισμικό ανοιχτού κώδικα ή το ελεύθερο λογισμικό από το πεδίο εφαρμογής, καθώς το λογισμικό αυτό βασίζεται σε βελτιώσεις από τους χρήστες. Έτσι, οι προγραμματιστές δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για ζημιές που μπορεί να προκληθούν από άλλους χρήστες.
Καθώς η ΕΕ έχει δεσμευτεί στη στήριξη πιο βιώσιμων πολιτικών, τα προϊόντα θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να είναι πιο ανθεκτικά, επαναχρησιμοποιήσιμα, επισκευάσιμα και αναβαθμίσιμα. Οι κανόνες ευθύνης θα πρέπει επίσης να εκσυγχρονιστούν για τα επιχειρηματικά μοντέλα κυκλικής οικονομίας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι σαφείς και δίκαιοι για τις εταιρείες που τροποποιούν ουσιαστικά τα προϊόντα.
Διαδικασία σε περίπτωση ζημιάς
Επί του παρόντος, η οδηγία αναγνωρίζει μόνο τη σωματική ζημιά ως νόμιμο λόγο ώστε να λάβει κάποιος αποζημίωση. Ωστόσο σύμφωνα με τους νέους κανόνες, θα είναι δυνατή η αναζήτηση αποζημίωσης για ιατρικά αναγνωρισμένη ψυχολογική βλάβη, η οποία απαιτεί θεραπεία ή ιατρική περίθαλψη.
Μπορεί επίσης να ζητηθεί αποζημίωση για την καταστροφή ή τη μη αναστρέψιμη καταστροφή δεδομένων (π.χ. διαγραφή αρχείων από σκληρό δίσκο), υπό την προϋπόθεση ότι η απώλεια ξεπερνά τα 1.000€.
Ευθύνη
Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, η περίοδος ευθύνης θα πρέπει να είναι 20 έτη.
Το Κοινοβούλιο επιθυμεί να παρατείνει την περίοδο ευθύνης στα 30 έτη σε ορισμένες περιπτώσεις όπου η ζημιά είναι ορατή μετά από μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με την αναθεωρημένη οδηγία, θα πρέπει πάντα να υπάρχει κάποιος στην ΕΕ που μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για τη ζημία που προκλήθηκε από ένα ελαττωματικό προϊόν, ακόμη και αν το προϊόν κατασκευάστηκε εκτός ΕΕ. Αυτός μπορεί να είναι είτε ο εισαγωγέας του προϊόντος είτε ο εκπρόσωπος του κατασκευαστή. Εάν δεν υπάρχει υπόλογη επιχείρηση, οι καταναλωτές θα μπορούσαν και πάλι να αποζημιωθούν μέσω εθνικών συστημάτων.
Σαφέστερη διαδικασία αποζημίωσης
Το Κοινοβούλιο στοχεύει στην απλοποίηση της διαδικασίας απόδειξης ότι το προϊόν ήταν ελαττωματικό, προκάλεσε ζημιά και υπάρχει εύλογος λόγος για κάποιον να διεκδικήσει αποζημίωση.
Οι ευρωβουλευτές θέλουν οι εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών να παρέχουν καθοδήγηση και πληροφορίες για τις αξιώσεις αποζημίωσης με εύκολα προσβάσιμο και κατανοητό τρόπο.
Οι καταναλωτές που υπέστησαν ζημία μπορούν να προσφύγουν στα εθνικά δικαστήρια για να διατάξουν τους κατασκευαστές να αποκαλύψουν αποδεικτικά στοιχεία που μπορεί να βοηθήσουν στην αξίωση αποζημίωσής τους.
Το Κοινοβούλιο προτείνει την ακύρωση του ορίου αποζημίωσης, το οποίο στην ισχύουσα οδηγία είναι 500 ευρώ, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να αποδείξουν ότι η ελαττωματικότητα είναι πιθανή αιτία ζημιάς για οποιοδήποτε προϊόν.
Ελαττωματικότητα
Το Κοινοβούλιο πιστεύει ότι ένα προϊόν πρέπει να θεωρείται ελαττωματικό όταν δεν είναι ασφαλές για τον μέσο καταναλωτή.
Τα ελαττώματα μπορεί να σχετίζονται με το σχεδιασμό ενός προϊόντος, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις οδηγίες, τη χρήση του, και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν άλλα προϊόντα στο ελαττωματικό προϊόν, λαμβάνοντας υπόψη τη διάρκεια ζωής του.
Επόμενα βήματα
Μετά από κοινή έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με τους αναθεωρημένους κανόνες τον Οκτώβριο του 2023.
Οι ευρωβουλευτές θα ξεκινήσουν τώρα διαπραγματεύσεις με τις χώρες της ΕΕ για την τελική μορφή της νομοθεσίας.
Διαβάστε περισσότερα για το πώς η ΕΕ σκοπεύει να ενισχύσει την προστασία των καταναλωτών.
