Τα κράτη μέλη της ΕΕ καθόρισαν τη διαπραγματευτική τους θέση σχετικά με προταθείσα επικαιροποίηση του κανονισμού για τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων (CSDR). Η σχεδιαζόμενη αναθεώρηση των κανόνων θα καταστήσει τον διακανονισμό τίτλων της ΕΕ πιο αποτελεσματικό, απλουστεύοντας τις απαιτήσεις και αποσαφηνίζοντας τις διαδικασίες αδειοδότησης, μεταξύ άλλων.
Οι τίτλοι είναι διαπραγματεύσιμα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, όπως οι μετοχές ή τα ομόλογα. Τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων (ΚΑΤ) διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην καταχώριση και τη φύλαξή τους, καθώς επίσης, μετά από μια αγοραπωλησία τίτλων, στη διεκπεραίωση του διακανονισμού, δηλαδή την παράδοση των τίτλων στον αγοραστή και την καταβολή του χρηματικού αντιτίμου στον πωλητή. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι συναλλαγές που διακανονίστηκαν από τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων της ΕΕ το 2019 ανήλθαν σε περίπου 1,120 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Μείωση των εμποδίων για τον διασυνοριακό διακανονισμό και βελτίωση της εποπτείας
Οι απαιτήσεις διαβατηρίου είναι επαχθείς με αποτέλεσμα να παρακωλύουν τον διασυνοριακό διακανονισμό, ελαχιστοποιώντας έτσι τον ανταγωνισμό και μειώνοντας τις επιλογές. Ο μηχανισμός διαβατηρίου επιτρέπει σε μια χρηματοπιστωτική επιχείρηση να δραστηριοποιείται σε ολόκληρη την ΕΕ με μία ενιαία άδεια. Ο νέος κανονισμός αποσκοπεί ιδίως στην αύξηση της παροχής διασυνοριακών διακανονισμών από τα ΚΑΤ.
Οι προτεινόμενοι νέοι κανόνες —εφόσον εγκριθούν— διευκρινίζουν ότι το κράτος μέλος καταγωγής, δηλαδή αυτό που χορηγεί την άδεια λειτουργίας στο ΚΑΤ, είναι αυτό που αποφασίζει αν θα γίνει ή όχι δεκτή η αίτηση ενός ΚΑΤ για την παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών. Αν οι δραστηριότητες του ΚΑΤ σε τουλάχιστον δύο άλλα κράτη μέλη θεωρούνται ουσιαστικής σημασίας για τη λειτουργία των αγορών τίτλων και την προστασία των επενδυτών, θα συγκροτείται υποχρεωτικά σώμα εποπτών. Θα διευκολύνεται έτσι η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εποπτών και η συνεργασία μεταξύ των αρχών των κρατών μελών. Επίσης, το χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας διαβατηρίου θα αποσαφηνιστεί και θα συντομευθεί, προκειμένου να διευκολυνθεί η παροχή ευρύτερου φάσματος υπηρεσιών σε όλα τα κράτη μέλη.
Η πρόταση εξορθολογίζει επίσης περαιτέρω τους κανόνες για τη λεγόμενη υποχρεωτική αγορά κάλυψης («buy-in»): Αν μια συναλλαγή δεν έχει διακανονιστεί στο τέλος μιας καθορισμένης περιόδου, ο αγοραστής των τίτλων είναι δυνατόν να υποχρεωθεί να τους αγοράσει εκ νέου αλλού. Σε μια τέτοια περίπτωση, το υπερήμερο μέρος υποχρεούται να καλύψει οποιαδήποτε διαφορά τιμής μεταξύ της αρχικής και της νέας συναλλαγής και όλο το κόστος του «buy-in». Η υποχρεωτική αγορά κάλυψης («buy-in») θα αποτελεί νέο μέτρο έσχατης ανάγκης, το οποίο θα ενεργοποιείται μόνο σε περίπτωση που το επίπεδο αδυναμίας διακανονισμού αναμένεται να είναι σημαντικό στην ΕΕ.
Η πρόταση περιλαμβάνει επίσης διατάξεις σχετικά με τη δυνατότητα πρόσβασης των ΚΑΤ σε επικουρικές υπηρεσίες τραπεζικού τύπου από άλλα δεόντως αδειοδοτημένα ΚΑΤ, ώστε να διευκολύνεται ο διακανονισμός σε μη εγχώρια νομίσματα. Επίσης, προβλέπει κανόνες που διασφαλίζουν ότι οι αρχές στην ΕΕ διαθέτουν επαρκείς εξουσίες και πληροφορίες για την παρακολούθηση των κινδύνων σε σχέση με τα ΚΑΤ τόσο της ΕΕ όσο και τρίτων χωρών, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση της εποπτικής συνεργασίας τους.
Με τις αποσαφηνίσεις αυτές, ο κανονισμός για τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων θα ευθυγραμμιστεί με τη λοιπή νομοθεσία για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Ιστορικό και επόμενα βήματα
Στις 16 Μαρτίου 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε αλλαγές στον κανονισμό για τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων (CSDR). Ο CSDR, που εκδόθηκε το 2014, αποτελούσε μέρος ενός ευρύτερου συνόλου κανόνων για τη ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Εισήγαγε κοινά πρότυπα για τα ιδρύματα που είναι υπεύθυνα για τον διακανονισμό τίτλων και προετοίμασε το έδαφος για μια ενιαία αγορά υπηρεσιών που παρέχονται από αποθετήρια τίτλων.
Το 2019 η Επιτροπή δρομολόγησε την νομικά επιβεβλημένη επανεξέταση του CSDR.
Η σημερινή συμφωνία —στην οποία κατέληξαν οι πρέσβεις των κρατών μελών στην ΕΕ— θα επιτρέψει στο Συμβούλιο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την επίτευξη συμφωνίας επί κοινού κειμένου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βρίσκεται ακόμη στη διαδικασία έγκρισης της θέσης του.