Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία για τροποποιήσεις της οδηγίας «Φερεγγυότητα II», της κύριας νομοθετικής πράξης της ΕΕ στον ασφαλιστικό τομέα, και για νέους κανόνες για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των ασφαλίσεων (IRRD).
Οι νέοι κανόνες της οδηγίας «Φερεγγυότητα II» θα ενισχύσουν τον ρόλο του ασφαλιστικού και αντασφαλιστικού τομέα στην παροχή μακροπρόθεσμων ιδιωτικών πηγών επενδύσεων στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, θα καταστήσουν τον τομέα πιο ανθεκτικό και καλύτερα προετοιμασμένο για μελλοντικές προκλήσεις, με στόχο την καλύτερη προστασία των ασφαλισμένων.
Με αυτόν τον διττό ρόλο, ο τομέας θα συμβάλει στην επίτευξη της ένωσης κεφαλαιαγορών, στη χρηματοδότηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης και στην οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης από την πανδημία COVID-19.
Στόχος της οδηγίας για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των ασφαλίσεων (IRRD) είναι να διασφαλιστεί ότι οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις και οι αρμόδιες αρχές στην ΕΕ είναι καλύτερα προετοιμασμένες για περιπτώσεις σημαντικών οικονομικών δυσχερειών, ώστε να μπορούν να παρεμβαίνουν έγκαιρα και γρήγορα σε καταστάσεις κρίσης, μεταξύ άλλων σε διασυνοριακό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό θα προστατευθούν οι ασφαλισμένοι, ενώ θα ελαχιστοποιηθεί ο αντίκτυπος στην οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς και το ενδεχόμενο προσφυγής στα χρήματα των φορολογουμένων.
Φερεγγυότητα ΙΙ
Διοχέτευση κεφαλαίων για τις επιχειρήσεις
Η προσωρινή συμφωνία θα δίνει κίνητρα στους ασφαλιστές να επενδύουν σε μακροπρόθεσμα κεφάλαια για την οικονομία, ιδίως προς την κατεύθυνση της Πράσινης Συμφωνίας.
Μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και σταθερότητα
Η προσωρινή συμφωνία βελτιώνει τα μέτρα μακροπρόθεσμων εγγυήσεων, αυξάνοντας την ευαισθησία τους σε θέματα κινδύνων και βελτιώνοντας την ανθεκτικότητα του ασφαλιστικού κλάδου, ενώ εισάγει μια νέα μακροπροληπτική διάσταση στο σύστημα. Ταυτόχρονα, η βιωσιμότητα θα διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, πιο απλουστευμένοι και αναλογικοί κανόνες θα εξασφαλίζουν ευελιξία και θα μειώνουν τον διοικητικό φόρτο, ιδίως για τις μικρές και μη πολύπλοκες ασφαλιστικές εταιρείες. Το ενισχυμένο πλαίσιο θα στηρίζει επίσης τον συντονισμό μεταξύ των εθνικών εποπτικών αρχών όσον αφορά τις διασυνοριακές δραστηριότητες των ασφαλιστών και των αντασφαλιστών.
Προστασία των καταναλωτών
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο βελτίωσαν την προστασία των ασφαλισμένων, ιδίως κατά την αγορά ασφάλισης σε άλλη χώρα, μέσω της ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ των εποπτικών αρχών. Επίσης, οι καταναλωτές θα ενημερώνονται καλύτερα.
Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (ΕΙΟΡΑ)
Η προσωρινή συμφωνία αναθέτει σειρά νέων καθηκόντων στην Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA), μεταξύ άλλων όσον αφορά την ανάπτυξη διαφόρων πτυχών τεχνικών προτύπων, δηλαδή παράγωγου δικαίου που θα θέτει το πλαίσιο για μια πιο ακριβή και εναρμονισμένη εφαρμογή της οδηγίας στα κράτη μέλη.
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν ότι οι νέοι κανόνες θα συμπληρωθούν με κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σε μεταγενέστερο στάδιο, οι οποίες θα διασφαλίσουν ιδίως την ισόρροπη επανεξέταση του πλαισίου προληπτικής εποπτείας της οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ» όσον αφορά τις κεφαλαιακές απαιτήσεις.
Ανάκαμψη και εξυγίανση των ασφαλίσεων (IRRD)
Ομαλή εξυγίανση σε περίπτωση αφερεγγυότητας
Η προσωρινή συμφωνία θα θεσπίσει νέο εναρμονισμένο καθεστώς σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την εξυγίανση των ασφαλιστών με ομαλό τρόπο.
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο παρέχουν στις εθνικές αρχές προληπτικές εξουσίες παρέμβασης σε πρώιμο στάδιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συστήσουν εθνικές αρχές εξυγίανσης ασφαλίσεων, είτε στο πλαίσιο υφιστάμενων αρχών είτε ως νέες αυτόνομες νομικές οντότητες, να διασφαλίσουν την αποτελεσματική διασυνοριακή συνεργασία και να αναθέσουν συντονιστικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA).
Η προσωρινή συμφωνία απαιτεί από τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες και ομίλους να καταρτίζουν και να υποβάλλουν στις εθνικές εποπτικές αρχές προληπτικά σχέδια ανάκαμψης. Η απαίτηση αυτή θα ισχύει για εταιρείες που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 60 % της αντίστοιχης αγοράς ασφαλίσεων ή αντασφαλίσεων.
Επιπλέον, οι αρχές εξυγίανσης θα πρέπει να καταρτίζουν σχέδιο εξυγίανσης για τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις και ομίλους, που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 40 % της αντίστοιχης αγοράς τους. Οι μικρές και μη πολύπλοκες επιχειρήσεις κατ’ αρχήν δεν θα υπόκεινται σε απαιτήσεις προληπτικού σχεδιασμού ανάκαμψης σε μεμονωμένη βάση.
Οι αρχές εξυγίανσης θα έχουν την αρμοδιότητα να υλοποιούν δράσεις εξυγίανσης συντονισμένα και έγκαιρα.
Η προσωρινή συμφωνία παρέχει στις αρχές εξυγίανσης εργαλεία και διαδικασίες εξυγίανσης (μεταξύ άλλων εργαλεία απομείωσης και μετατροπής, διακοπής ανάληψης κάλυψης κινδύνων φερέγγυας επιχείρησης και μεταβίβασης) για την αντιμετώπιση των πτωχεύσεων, ιδίως σε διασυνοριακό πλαίσιο.
Η προσωρινή συμφωνία προσθέτει λεπτομερέστερες προϋποθέσεις για τη χρήση των εργαλείων και των διαδικασιών. Ειδικότερα, όσον αφορά τις απομειώσεις και τις μετατροπές, ορισμένες υποχρεώσεις θα εξαιρούνται από τα εργαλεία αυτά, ώστε να αποφεύγονται δυσμενείς επιπτώσεις για τους ασφαλισμένους.
Επιπλέον, περιλαμβάνονται ειδικές διατάξεις για τις χρηματοδοτικές ρυθμίσεις και ρήτρα επανεξέτασης σε σχέση με τα συστήματα εγγύησης των ασφαλίσεων.
Η συμφωνία διασφαλίζει ότι το πλαίσιο είναι αναλογικό και προσαρμοσμένο στον ασφαλιστικό τομέα.
Επόμενα βήματα
Τα κείμενα των προσωρινών συμφωνιών θα διατυπωθούν οριστικά και θα υποβληθούν προς έγκριση στους αντιπροσώπους των κρατών μελών και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Εάν εγκριθούν, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο θα προχωρήσουν στην τυπική έκδοση των νομοθετικών πράξεων.
Ιστορικό
Η οδηγία «Φερεγγυότητα II» εκδόθηκε το 2009 και καθορίζει τις απαιτήσεις που ισχύουν για τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες στην ΕΕ, με στόχο να διασφαλίζεται η επαρκής προστασία ασφαλισμένων και δικαιούχων. Η οδηγία ακολουθεί προσέγγιση βάσει κινδύνου, η οποία επιτρέπει την αξιολόγηση της «συνολικής φερεγγυότητας» των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων μέσω ποσοτικών και ποιοτικών μέτρων.
Το κανονιστικό πλαίσιο της οδηγίας βασίζεται σε δομή τριών πυλώνων:
- ο πυλώνας Ι καθορίζει τις ποσοτικές απαιτήσεις, δηλαδή την αποτίμηση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού και τις κεφαλαιακές απαιτήσεις
- ο πυλώνας ΙΙ καθορίζει τις ποιοτικές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένης της διακυβέρνησης και της διαχείρισης κινδύνου των επιχειρήσεων και της ίδιας αξιολόγησης κινδύνου και φερεγγυότητας (own risk and solvency assessment, ORSA)
- ο πυλώνας ΙΙΙ καθορίζει την υποβολή εποπτικών αναφορών και τη δημοσιοποίηση
Οι τρεις πυλώνες επιτρέπουν τη συνεκτική κατανόηση και διαχείριση των κινδύνων σε ολόκληρο τον τομέα. Τα βασικά χαρακτηριστικά του κανονιστικού πλαισίου της οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ» είναι τα εξής:
- συμφωνία με τις εξελίξεις της αγοράς: τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού αποτιμώνται στο ποσό με το οποίο μπορούν να ανταλλαγούν, να μεταβιβαστούν ή να διακανονιστούν στην αγορά
- προσέγγιση βάσει κινδύνου: οι υψηλότεροι κίνδυνοι θα οδηγούν σε υψηλότερη κεφαλαιακή απαίτηση για την κάλυψη μη αναμενόμενων ζημιών
- αναλογικότητα: οι κανονιστικές απαιτήσεις εφαρμόζονται κατά τρόπο αναλογικό προς τη φύση, την κλίμακα και την πολυπλοκότητα των κινδύνων που είναι εγγενείς στις δραστηριότητες των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων
- εποπτεία ομίλων: οι εποπτικές αρχές αυξάνουν τον συντονισμό και την ανταλλαγή πληροφοριών στα σώματα εποπτών για τη βελτίωση της διασυνοριακής εποπτείας των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών ομίλων
Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργεί σε γενικές γραμμές ικανοποιητικά από την έναρξη ισχύος του το 2016, αλλά στο πλαίσιο της επανεξέτασης της οδηγίας «Φερεγγυότητα II», η Επιτροπή εντόπισε τομείς που επιδέχονται βελτίωση.
Ταυτόχρονα, η άτακτη πτώχευση ασφαλιστών μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στους ασφαλισμένους, τους δικαιούχους, τα ζημιωθέντα μέρη ή τις θιγόμενες επιχειρήσεις. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε χρηματοπιστωτική αστάθεια ή να την ενισχύσει, και να επηρεάσει την πραγματική οικονομία στο σύνολό της ή να απαιτήσει την έκτακτη προσφυγή σε δημόσιους πόρους.
Επί του παρόντος δεν υπάρχουν εναρμονισμένες διαδικασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την εξυγίανση ασφαλιστών, ενώ υφίστανται σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, γεγονός που οδηγεί σε άνισα επίπεδα προστασίας για τους ασφαλισμένους και τους δικαιούχους.
Στις 22 Σεπτεμβρίου 2021 η Επιτροπή διαβίβασε στο Συμβούλιο την πρότασή της για την τροποποίηση της οδηγίας «Φερεγγυότητα II» και πρόταση οδηγίας για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των ασφαλίσεων (IRRD), ως κομμάτι της ολοκληρωμένης δέσμης επανεξέτασης των κανόνων της οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ».
Σε αντίθεση με τις προβλέψεις για τις τράπεζες, η IRRD δεν προβλέπει για τον ασφαλιστικό τομέα ελάχιστες απαιτήσεις τήρησης ιδίων κεφαλαίων ή επιλέξιμων υποχρεώσεων για την απορρόφηση δυνητικών ζημιών ούτε ενιαίο ταμείο εξυγίανσης σε επίπεδο ΕΕ, χρηματοδοτούμενο από τον τομέα.