Κομνηνός Κόμνιος, Αναπλ. Καθηγητής, Δικηγόρος
Διευθυντής του ΠΜΣ «LLM in Transnational and European Commercial Law, Banking Law, Arbitration/Mediation» του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος
Στο σύγχρονο διεθνοποιημένο επιχειρηματικό περιβάλλον, η αποτελεσματική επίλυση διαφορών αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την επιτυχία και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Ιδίως στο διασυνοριακό εμπόριο, όπου οι διαφορές είναι συχνές και πολύπλοκες, η ανάγκη για ταχείες και αποτελεσματικές λύσεις είναι επιτακτική.
Η σημασία της προνοητικότητας στους φιλικούς διακανονισμούς
Η επίτευξη διακανονισμού δε σηματοδοτεί πάντα το τέλος μιας διαφοράς. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι σημαντικό οι συμβαλλόμενοι να λαμβάνουν υπόψη την πιθανότητα μη συμμόρφωσης και να σχεδιάζουν ανάλογα τη συμφωνία τους. Η πρόβλεψη μηχανισμών ταχείας εκτέλεσης είναι κρίσιμη για την εδραίωση της συμφωνίας και την αποφυγή αντιφατικών συμπεριφορών, με γνώμονα την προστασία των συμφερόντων των μερών.
Διακανονισμοί μετά την προσφυγή σε μηχανισμό επίλυσης διαφορών
Όταν ο διακανονισμός επιτυγχάνεται μετά την έναρξη δικαστικών ή διαιτητικών διαδικασιών, οι επιλογές εκτέλεσης είναι συνήθως πιο άμεσες:
- Δικαστικές Διαδικασίες: Οι εθνικοί κώδικες πολιτικής δικονομίας κατά κανόνα προβλέπουν μηχανισμούς εκτέλεσης δικαστικών συμβιβασμών, στο μέτρο που θα επιτευχθούν.
- Διαιτησία: Οι θεσμικοί κανόνες διαιτησίας, όπως π.χ. οι Κανόνες Διαιτησίας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC), επιτρέπουν την έκδοση συναινετικής απόφασης (consent award), η οποία απολαμβάνει μάλιστα τα πλεονεκτήματα ευχερούς εκτέλεσης με τη Σύμβαση της Νέας Υόρκης του 1958 για την αναγνώριση και εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων.
- Διαμεσολάβηση: Για τις συμφωνίες, που προκύπτουν από διαμεσολάβηση, η Σύμβαση της Σιγκαπούρης για τη Διαμεσολάβηση παρέχει συγκεκριμένο διεθνές πλαίσιο εκτέλεσης στις χώρες, που την έχουν κυρώσει. Σε ενωσιακό επίπεδο, εφαρμοστέο είναι το άρθρο 6 της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, όπως οι κανόνες του έχουν μεταφερθεί στην οικεία έννομη τάξη.
Διακανονισμοί πριν από την προσφυγή σε μηχανισμό επίλυσης διαφορών
Η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη, όταν ο διακανονισμός επιτυγχάνεται πριν από την προσφυγή σε μηχανισμό επίλυσης διαφορών (με την επιφύλαξη της ύπαρξης άλλων εθνικών εκτελεστών τίτλων, που μπορεί ενδεχομένως να «ενδυθεί» ένας διακανονισμός):
- Δεν είναι εφικτή η έκδοση συναινετικής διαιτητικής απόφασης χωρίς την έναρξη διαιτητικής δίκης.
- Η Σύμβαση της Σιγκαπούρης και η Οδηγία για τη Διαμεσολάβηση δεν καλύπτουν συμφωνίες, που δεν προέκυψαν από διαδικασία διαμεσολάβηση.
Μια πρακτική λύση: Expedited Arbitration Procedure (Ταχεία διαδικασία διαιτησίας)
Για να διασφαλιστεί η εκτελεστότητα των διασυνοριακών συμφωνιών διακανονισμού, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου ενδέχεται να απαιτηθεί εκτέλεση στο εξωτερικό, συνιστάται η συμπερίληψη ρήτρας επίλυσης διαφορών, που προβλέπει ταχεία διαιτητική διαδικασία (expedited arbitration procedure). Αυτή η προσέγγιση προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα:
- Ταχύτητα: Η expedited arbitration, όπως, για παράδειγμα, αυτή, που προβλέπεται στους Κανόνες Διαιτησίας του ICC (άρθρο 30), δύναται να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, συνήθως εντός έξι μηνών.
- Ευελιξία: Τα μέρη μπορούν να προσαρμόσουν τη διαδικασία στις ανάγκες τους, καθορίζοντας συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα ή επιλέγοντας εξειδικευμένους διαιτητές.
- Διεθνής Εκτελεστότητα: Οι διαιτητικές αποφάσεις είναι εκτελεστές διεθνώς δυνάμει της Σύμβασης της Νέας Υόρκης, παρέχοντας ασφάλεια σε διασυνοριακές συναλλαγές.
- Εμπιστευτικότητα: Διατήρηση της εχεμύθειας των επιχειρηματικών σχέσεων.
- Κόστος: Συνήθως ορίζεται ένας διαιτητής, περιορίζοντας σημαντικά το κόστος της διαδικασίας, ενώ απουσιάζουν και τα έξοδα του δεύτερου βαθμού δικαιοδοσίας, καθώς η διαιτητική απόφαση δεν προσβάλλεται με ένδικα μέσα.
- Εξειδίκευση: Τα μέρη δύνανται να επιλέξουν τους διαιτητές, που θα κρίνουν τη διαφορά, με κριτήριο την εμπειρία και την εξειδίκευσή τους σε συγκεκριμένο είδος διαφορών.
Συμπέρασμα
Η προσεκτική διαμόρφωση των διασυνοριακών συμφωνιών διακανονισμού, με έμφαση στην εκτελεστότητα, είναι εξόχως σημαντική για την αποτελεσματική επίλυση διαφορών. Η ταχεία διαδικασία διαιτησίας δύναται να προσφέρει ένα ισχυρό εργαλείο για την εξασφάλιση γρήγορης και αποτελεσματικής εκτέλεσης των συμφωνηθέντων όρων. Σε ένα παγκοσμιοποιημένο επιχειρηματικό περιβάλλον, η στρατηγική αυτή μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα επιτυχούς διαχείρισης και επίλυσης επιχειρηματικών διαφορών, εξοικονομώντας χρόνο, κόστος και διατηρώντας αλώβητες τις αγαστές επιχειρηματικές σχέσεις.
Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή 2021-2027», στα πλαίσια της Πράξης «Υποστήριξη Δράσεων Διεθνοποίησης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος» με Κωδικό ΟΠΣ (MIS 6004797).
