Ο νέος νόμος περί σημάτων Ν.4679/2020 και οι αλλαγές που επέρχονται στον προϋφιστάμενο Ν.4072/2012

Άρθρο Ζωής Παπαντζίκου – Δικηγόρος – Μέλος Δ.Σ.Α L.L.M Αστικού Δικαίου και Σύγχρονων Οικονομικών Συναλλαγών PgCert King’s College

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α 71/20.3.2020) ο Νόμος 4679/2020 Εμπορικά σήματα – ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/2436 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών – μελών περί σημάτων και της Οδηγίας 2004/48/ΕΚ σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και άλλες διατάξεις. Ο νέος νόμος στην πλειοψηφία του έχει αναδρομική ισχύ, αποσκοπώντας στην ευθυγράμμιση με την προθεσμία για την ενσωμάτωση που προέβλεπε η οδηγία (άρθρο 54).

Η πρώτη καινοτομία έγκειται στην δημιουργία ορισμών, ο νέος νόμος εισάγει νομοθετικούς ορισμούς α) του εθνικού σήματος, β) σήματος της Ε.Ε, γ) του Διεθνούς σήματος, δ) της διεθνούς καταχώρησης, ε) του Διεθνούς Μητρώου, στ) της Διεύθυνσης Σημάτων, ζ) των Ελεγκτών, η) των Ερευνητών, ι) καταχωρητών, ια) Διοικητική επιτροπή σημάτων, ιβ) Μητρώο σημάτων ή απλό μητρώο, ιγ) της δήλωσης κατάθεσης σήματος, ιδ) της Καταχώρησης, ιε) της Διεκδίκησης διεθνούς προτεραιότητας ή διεκδίκησης προτεραιότητας ή δικαίωμα προτεραιότητας σύμφωνα με το άρθρο 4 της Διεθνούς Σύμβασης Παρισίων 1883 (ν. 213/1975, Α΄ 258) ή μια διεθνής καταχώριση σύμφωνα με τα άρθρα 3, 3 τρις και 4 του Διεθνούς Πρωτοκόλλου της Μαδρίτης του 1989.

Αφετέρου διευρύνει πλέον τα σήματα που δύναται να κατατεθούν. Έτσι ξεφεύγουμε πλέον από την προηγούμενη απαραίτητη παραδοσιακή προϋπόθεση της «γραφικής παράστασης» και προβλέπεται ρητά η δυνατότητα πολλαπλών μορφών καταχώρησης, εισάγοντας τον θεσμό του  «σήματος πιστοποίησης».

Νέα επιτρεπόμενα είδη σήματος

Οι καταναλωτές συνηθίζουν να είναι εξοικειωμένοι με τις συνηθισμένες (συμβατικές ή παραδοσιακές) μορφές σημάτων, όπως για παράδειγμα λέξεις (λεκτική απεικόνιση), επωνυμίες, αριθμούς, απεικονίσεις, συνδυασμούς αυτών κτλ. Εντούτοις, στον σύγχρονο ανταγωνιστικό εμπορικό κόσμο, οι επιχειρήσεις καλούνται να αναπτύσσουν διαρκώς νέες στρατηγικές επικοινωνίας. Προς το σκοπό αυτό, οι επιχειρήσεις στρέφονται πλέον προς νέες, μη παραδοσιακές  μορφές σημάτων, που προσλαμβάνονται από τις αισθήσεις με διαφορετικό τρόπο, όπως για παράδειγμα σήματα χρώματος, τρισδιάστατου σχήματος, ήχου ή ακόμα και οσμής. Έτσι από τις σημαντικότερες αλλαγές που επέφερε το νέο πλαίσιο για τα σήματα στην ΕΕ είναι η απάλειψη της προϋπόθεσης της γραφικής αναπαράστασης.

Συγκεκριμένα στο άρθρο 2 του νέου νόμου απαριθμούνται οι δυνατές μορφές αναπαράστασης ενός σήματος. Διευκρινίζεται πως σε περίπτωση απόκλισης της αναπαράστασης ενός σήματος, με την περιγραφή που ενδεχομένως το συνοδεύει, αυτομάτως θα υπερισχύει η τελευταία. Ειδικότερα η αναπαράσταση διακρίνεται κατά την παρ.4 στις ακόλουθες μορφές: α) λεκτικού σήματος, β) απεικονιστικού σήματος, γ) σήματος τρισδιάστατου σχήματος, δ) σήματος θέσης, ε) σήματος μοτίβου, στ) σήματος χρώματος, ζ) σήματος κίνησης, στ) ηχητικού σήματος,  η) ολογραφικού σήματος και θ) οπτικοακουστικού σήματος.

Αυτεπάγγελτη έρευνα αναφορικά με την ύπαρξη απαραδέκτου

Αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι η αυτεπάγγελτη έρευνα του παραδεκτού ως προς την ύπαρξη λόγων ακυρότητας αναφορικά με το σήμα. Ειδικότερα κατά το άρθρο 5 παρ.5 ο Ερευνητής της διεύθυνσης σημάτων, εντοπίζει τα κατά την κρίση του σημεία τα οποία φέρουν ομοιότητες με προγενέστερα σήματα και υποχρεούται να ενημερώσει τον δικαιούχο του προγενέστερου σήματος με κάθε πρόσφορο μέσο. Σε κάθε περίπτωση οι δικαιούχοι εξακολουθούν και φέρουν ευθύνη να ενημερώνονται από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης και επενδύσεων, προκειμένου να προχωρήσουν στην άσκηση  Ανακοπής κατά της απόφασης του ελεγκτή που κάνει δεκτή τη δήλωση καταχώρησης.

Σύμφωνα με το άρθρο 25 του Ν. (Άρθρο 43 παρ. 1 και 2 της Οδηγίας 2015/2436/ΕΕ) Κατά́ της απόφασης του Εξεταστή́ της Διεύθυνσης Σημάτων ή της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων ή της τελεσίδικης απόφασης των διοικητικών δικαστηρίων που έκαναν κατά́ περίπτωση δεκτή́ τη δήλωση κατάθεσης σήματος μπορεί́ να ασκηθεί ανακοπή́ μέσα σε προθεσμία τριών (3) μηνών που αρχίζει από́ την επόμενη της δημοσίευσης της απόφασης στον διαδικτυακό́ τόπο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, για το λόγο ότι η καταχώριση προσκρούει σε έναν ή περισσότερους λόγους του άρθρου 4 ή των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 5.

Δυνατότητα Άσκησης Ανταγωγής ή Ανταίτησης ασφαλιστικών μέτρων για έκπτωση ή ακυρότητα σήματος.

Όποιος χρησιμοποιεί σήμα κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων και χωρίς τη συναίνεση του πραγματικού δικαιούχου, μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα από τα ένδικα βοηθήματα που του παρέχει ο νόμος και να ζητήσει την άρση της προσβολής και της παράλειψης στο μέλλον. Σύμφωνα με το άρθρο 38 παρ.12 και 47 παρ. 4 στ. γ’, ο εναγόμενος για προσβολή σήματος μπορεί να ασκήσει ανταγωγή με αίτημα την έκπτωση ή την ακυρότητα του σήματος στο οποίο στηρίζεται η αγωγή, κάτι που μέχρι πρότινος ήταν δυνατό στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας ενώπιον ΔΕΣ (βλ. άρ. 158 παρ. 1 και 162 Ν. 4072/2012)

Αρμόδιο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο ανεξαρτήτως αξίας του αντικειμένου της διαφοράς κατά απόκλιση του κανόνα και εκδικάζονται κατά την τακτική διαδικασία, ενώ στο Πολυμελές Πρωτοδικείο εισάγονται υποθέσεις στις οποίες σωρεύονται αξιώσεις για αθέμιτο ανταγωνισμό́ ή προσβολή́ διακριτικών γνωρισμάτων (άρθρα 1 και 13 του ν. 146/1914).

Επιπρόσθετα προβλέπεται και η λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά το άρθρο 42, όπου το αίτημα για απόδειξη της χρήσης υποβάλλεται προφορικά́ κατά τη συζήτηση, ενώ στη φαρέτρα του δικαιούχου εξακολουθεί να υφίσταται, αίτηση συντηρητικής κατάσχεσης  ή της προσωρινής απόδοσης των εμπορευμάτων που φέρουν σημείο του προσβαλλόμενου σήματος, προκειμένου να εμποδιστεί́ η είσοδος ή η κυκλοφορία τους στο δίκτυο εμπορικής διανομής.

Δημοσίευση αποφάσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε συμμόρφωση με το άρθρο 5 της Οδηγίας 2004/48/ΕΕ,  κατά το άρθρο 46 της νέας νομοθετικής ρύθμισης τα αστικά δικαστήρια ή τα ποινικά δικαστήρια με τις αποφάσεις τους για προσβολή σήματος μπορούν, ύστερα από αίτηση του ενάγοντος ή του πολιτικώς ενάγοντος, αντίστοιχα, και με δαπάνες του προσβάλλοντος το σήμα, να διατάσσουν τα ενδεδειγμένα μέτρα για τη διάδοση των πληροφοριών σχετικά με την απόφαση, καθώς και την ανάρτηση της απόφασης στο διαδίκτυο και την πλήρη ή μερική δημοσίευσή της στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σήματα πιστοποίησης.

Στο νέο νομοθετικό κείμενο προβλέπεται ρητά η κατάθεση σημάτων πιστοποίησης, ήτοι σημάτων που είναι ικανά να διακρίνουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που πιστοποιούνται από τον δικαιούχο του σήματος, όσον αφορά στο υλικό, τον τρόπο παρασκευής των προϊόντων ή παροχής των υπηρεσιών, την ποιότητα, την ακρίβεια ή άλλα χαρακτηριστικά, με εξαίρεση τη γεωγραφική προέλευση, από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που δεν έχουν την ανωτέρω πιστοποίηση (άρθρο 56 παρ.1). Η δήλωση κατάθεσης σημάτων πιστοποίησης συνοδεύεται από κανονισμό χρήσης, ο οποίος συντάσσεται από τον καταθέτη της δήλωσης και οποίος αναφέρει τα πρόσωπα που επιτρέπεται να χρησιμοποιούν το σήμα, τα χαρακτηριστικά που πρέπει να πιστοποιεί το σήμα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ο φορέας πιστοποίησης εξετάζει τα χαρακτηριστικά αυτά και εποπτεύει τη χρήση του σήματος (άρθρο 57 παρ.1 και 2).

Πρόβλεψη Υπαγωγής σε Διαμεσολάβηση ενώπιον της ΔΕΣ

Η Διοικητική́ Επιτροπή́ Σημάτων είναι αρμόδια για την αποδοχή́ ή την απόρριψη των ακόλουθων αιτήσεων:  α) της ανακοπής σύμφωνα με το άρθρο 25, β) της προσφυγής κατά́ αποφάσεων των Εξεταστών σύμφωνα με το άρθρο 29,  γ) της αίτησης για έκπτωση από́ το δικαίωμα στο σήμα σύμφωνα με το άρθρο 50, δ) της αίτησης ακυρότητας σήματος σύμφωνα με το άρθρο 52,  ε) της παρέμβασης σύμφωνα με την παράγραφο 12 σε οποιαδήποτε διαδικασία που εκκρεμεί́ ενώπιον της, καθώς και για οποιαδήποτε άλλη διαφορά προκύψει. Σε όσους έχουν έννομο συμφέρον δίνεται η δυνατότητα παρέμβασης ενώπιον της ΔΕΣ, τουλάχιστον πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν από τη συζήτηση (άρθρο 30 § 12).

Η υπαγωγή πλέον στη διαδικασία της διαμεσολάβησης ορίζεται ρητά δυνάμει του άρθρου 31. Μετά την κατάθεση ανακοπής ή αίτησης έκπτωσης, ακυρότητας ή παρέμβασης ενώπιον της ΔΕΣ μπορούν τα μέρη να καταθέσουν στην Διεύθυνση Σημάτων αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία της διαμεσολάβησης, η οποία και αναστέλλει τη διαδικασία ενώπιον της Διοικητικής Επιτροπής Σημάτων.

Αλλαγές στα Τέλη

Αυξάνεται το τέλος κατάθεσης σήματος από μετατροπή σήματος της ΕΕ ή διεθνούς ή από διαίρεση, ενώ δεν προβλέπεται στον τέλος για την αλλαγή επωνυμίας ή νομικής μορφής ή κατοικίας ή έδρας, για την έγγραφή περιορισμών του δικαιώματος στο σήμα ή για τη διαβίβαση αίτησης σήματος της ΕΕ (άρθρο 87 παρ.1), όπως προβλεπόταν στον προγενέστερο νόμο (άρ. 179 ν. 4072/2012).  Επιπλέον αυξάνεται κατά 10€ το τέλος έγχαρτης κατάθεσης εθνικού σήματος (από 110 σε 120 €) και μειώνεται κατά 10€ το τέλος ηλεκτρονικής κατάθεσης (από 110€ σε 100€). Αντίστοιχα, αυξάνεται κατά 20€ το τέλος παράτασης προστασίας σήματος που υποβάλλεται έγχαρτα (από 90 € σε 110€).

Συμπεράσματα

Συνοψίζοντας, η μεγαλύτερη καινοτομία είναι η κατάργηση της γραφικής παραστάσεως που φέρνει το νέο πλαίσιο για τα σήματα στην ΕΕ καθώς είναι μια σημαντική εξέλιξη σε ότι αφορά την καταχώρηση και προστασία μη παραδοσιακών μορφών εμπορικών σημάτων, καθώς και η υπαγωγή στο καθεστώς της Διαμεσολάβησης.

Ζωή Παπαντζίκου,
Δικηγόρος – Μέλος Δ.Σ.Α
L.L.M Αστικού Δικαίου και
Σύγχρονων Οικονομικών Συναλλαγών
PgCert King’s College

1. Έγγραφό της αναφορικά με τους νέους τύπους (μη παραδοσιακών) σημάτων, η Μόνιμη Επιτροπή για το Δίκαιο των Εμπορικών Σημάτων, των Βιομηχανικών Σχέδιων και των Γεωγραφικών Ενδείξεων (Standing Committee on the Law of Trademarks, Industrial Designs and Geographical Indications, SCT/16, της 16ης-17ης Νοεμβρίου 2006) του ΠΟΔΙ (WIPO), διέκρινε ανάμεσα σε εκείνα που γίνονται αντιληπτά δια της οράσεως (όπως το χρώμα και το τρισδιάστατο σήμα) και σε εκείνα που δεν γίνονται αντιληπτά δια της οράσεως (όπως ο ήχος και η οσμή).Έγγραφο διαθέσιμο  στο: http://www.wipo.int/edocs/mdocs/sct/en/sct_16/sct_16_2.pdf.