Με μια απόφαση που καταδικάστηκε ευρέως ως πολιτικά υποκινούμενη, το 2ο Πρωτοδικείο της Κωνσταντινούπολης καθαίρεσε ολόκληρο το διοικητικό συμβούλιο του Δικηγορικού Συλλόγου της Κωνσταντινούπολης, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου του, καθηγητή συνταγματικού δικαίου Dr. İbrahim Özden Kaboğlu. Η απόφαση έρχεται ως απάντηση σε δήλωση που εξέδωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος μετά τη δολοφονία δύο δημοσιογράφων σε αεροπορική επιδρομή του Δεκεμβρίου 2024 στη βόρεια Συρία και σηματοδοτεί κλιμάκωση της καταστολής της τουρκικής κυβέρνησης κατά των νομικών θεσμών και των ανεξάρτητων φωνών.
Το δικαστήριο επικαλέστηκε το άρθρο 77/5 του νόμου περί δικηγορίας της Τουρκίας, το οποίο επιτρέπει την απομάκρυνση των ηγετών του δικηγορικού συλλόγου που ενεργούν πέραν των νομικών τους αρμοδιοτήτων. Απέρριψε όλες τις προτάσεις της υπεράσπισης, συμπεριλαμβανομένων των αιτημάτων για ακρόαση μαρτύρων, διαβούλευση με την Ένωση Τουρκικών Δικηγορικών Συλλόγων (TBB) και εξαίρεση του δικαστή – εγείροντας σοβαρές ανησυχίες για τη δέουσα διαδικασία. Η απόφαση διατάσσει τη διεξαγωγή νέων εκλογών εντός ενός μηνός από την τελεσιδικία της απόφασης και μπορεί να προσβληθεί εντός δύο εβδομάδων.
Αλλά οι επικριτές λένε ότι η διαδικασία φέρει όλα τα χαρακτηριστικά μιας δίκης επίδειξης.
Το τουρκικό δικαστικό σύστημα υπό τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας
Η χρονική στιγμή και η διεξαγωγή της υπόθεσης έχουν προκαλέσει συναγερμό, ιδίως δεδομένης της εκκίνησής της υπό τον νεοδιορισθέντα επικεφαλής εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης Akın Gürlek, μια προσωπικότητα που συνδέεται ευρέως με πολιτικά καθοδηγούμενες διώξεις κατά τη διάρκεια της θητείας του ως δικαστής. Ο Gürlek διορίστηκε στον σημερινό του ρόλο τον Σεπτέμβριο του 2024, παρά το αμφιλεγόμενο ιστορικό του, το οποίο περιλαμβάνει την προεδρία πολιτικών υποθέσεων υψηλού προφίλ κατά δημοσιογράφων, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικών της αντιπολίτευσης.
Νομικοί παρατηρητές επισημαίνουν ότι ο διορισμός του αποτελεί ένδειξη εντατικοποίησης του πολιτικού ελέγχου επί του δικαστικού σώματος, ιδίως σε υποθέσεις που άπτονται ευαίσθητων θεμάτων όπως τα δικαιώματα των Κούρδων, η ελευθερία της έκφρασης και η κριτική στις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
«Η υπόθεση κατά του Δικηγορικού Συλλόγου της Κωνσταντινούπολης δεν ξεκίνησε απλώς σε μια δικαστική αίθουσα – ξεκίνησε από τη στιγμή που ο Akın Gürlek ανέλαβε τα καθήκοντά του», δήλωσε ένας ανώτερος δικηγόρος που παρακολούθησε την ακροαματική διαδικασία. «Αυτό δεν έχει να κάνει με το νόμο. Πρόκειται για την αποστολή ενός μηνύματος στη νομική κοινότητα: μην ξεφεύγετε από τη γραμμή».
«Δεν έγινε καμία δίκη σήμερα» – Ο πρόεδρος του Εθνικού Δικηγορικού Συλλόγου καταδικάζει την ετυμηγορία
Ο πρόεδρος της TBB Erinç Sağkan προέβη σε μια καυστική δήλωση μετά την ετυμηγορία, δηλώνοντας:
«Δεν έχω καμία πρόθεση να νομιμοποιήσω αυτή τη δίκη περιγράφοντας την παρανομία και τις παραβιάσεις των διαδικαστικών κανόνων που έλαβαν χώρα σήμερα, σαν να επρόκειτο για μια πραγματική δίκη. Δεν υπήρξε καμία δίκη εδώ σήμερα. Σήμερα βιώσαμε μια από τις σοβαρότερες παραβιάσεις της επιρροής της πολιτικής στη δικαιοσύνη».
Ο Sağkan τόνισε ότι η επίθεση στον Δικηγορικό Σύλλογο της Κωνσταντινούπολης αποτελεί επίθεση σε όλους τους 81 δικηγορικούς συλλόγους της Τουρκίας – και, πιο θεμελιωδώς, στο δικαίωμα στην υπεράσπιση για ολόκληρο τον πληθυσμό:
«Σήμερα, το δικαίωμα στην υπεράσπιση 85 εκατομμυρίων ανθρώπων έχει σφαγιαστεί. Είναι μια ντροπιαστική νύχτα, μια ντροπιαστική βραδιά, μια ντροπιαστική απόφαση. Αυτή δεν είναι μια δικαστική απόφαση. Σήμερα, γίναμε μάρτυρες της εργαλειοποίησης της δικαιοσύνης και της προσπάθειας εγκαθίδρυσης της κυριαρχίας επί ενός δικηγορικού συλλόγου».
Συνέχισε:
«Δεν μπορείτε να φιμώσετε ούτε τον Δικηγορικό Σύλλογο της Κωνσταντινούπολης, ούτε την Ένωση Τουρκικών Δικηγορικών Συλλόγων, ούτε τους 81 δικηγορικούς μας συλλόγους. Εμείς αντλούμε τη δύναμή μας από τον λαό -όχι από την εξουσία της εποχής».
Αναταραχή στο Δικαστήριο
Η ακροαματική διαδικασία ήταν χαοτική από την αρχή. Οι δικηγόροι γέμισαν την αίθουσα, μαζί με παρατηρητές από όλη την Τουρκία και το εξωτερικό. Τα επιχειρήματα της υπεράσπισης διακόπηκαν επανειλημμένα και αρκετοί δικηγόροι κατηγόρησαν το δικαστήριο ότι είχε ήδη αποφασίσει. Όταν ο δικαστής διέταξε να εκκενωθεί η αίθουσα, δεκάδες δικηγόροι αρνήθηκαν να φύγουν, φωνάζοντας: «Δικαιοσύνη, Νόμος, Ελευθερία» και “Δεν θα σιωπήσουμε, δεν θα φοβηθούμε, δεν θα υπακούσουμε”. Τελικά αποχώρησαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας, καταθέτοντας άλλη μια αίτηση για την εξαίρεση του δικαστή.
Το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Rukiye Leyla Süren αρνήθηκε να καταθέσει αφού ο δικηγόρος της βγήκε προς στιγμήν έξω, κάνοντας λόγο για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Turgut Kazan, που είναι πλέον 64 χρόνια στο δικηγορικό επάγγελμα, προειδοποίησε το δικαστήριο ότι «παρερμηνεύει τον νόμο υπό πολιτική πίεση».
Το «έγκλημα»: Η υπεράσπιση του ανθρωπιστικού δικαίου
Η υπόθεση επικεντρώνεται σε μια αεροπορική επιδρομή στις 19 Δεκεμβρίου 2024 στη βόρεια Συρία, κατά την οποία σκοτώθηκαν δύο δημοσιογράφοι: Cihan Bilgin (ANHA) και Nazım Daştan (ANF), οι οποίοι έκαναν ρεπορτάζ για κουρδικά μέσα ενημέρωσης. Το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προσδιόρισε την επίθεση ως τουρκική επίθεση μη επανδρωμένου αεροσκάφους εν μέσω συγκρούσεων μεταξύ των υποστηριζόμενων από την Τουρκία δυνάμεων και των υπό κουρδική ηγεσία Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF).
Ο Δικηγορικός Σύλλογος της Κωνσταντινούπολης εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καταδικάζει τη στοχοποίηση δημοσιογράφων σε ζώνες συγκρούσεων, κάνοντας λόγο για παραβίαση των Συμβάσεων της Γενεύης και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Προέτρεψε σε πλήρη διερεύνηση, δηλώνοντας:
«Η στοχοποίηση μελών του Τύπου σε ζώνες συγκρούσεων αποτελεί έγκλημα πολέμου σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης».
Διεθνείς αντιδράσεις
Ο Γερμανικός Δικηγορικός Σύλλογος (DAV) και διεθνείς νομικοί φορείς έχουν επικρίνει έντονα την απόφαση, προειδοποιώντας ότι αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εκστρατείας για την κατάργηση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης στην Τουρκία.
«Αυτό δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό», δήλωσε ένας διεθνής παρατηρητής. «Εντάσσεται σε ένα μοτίβο: φίμωση των δικηγόρων, ποινικοποίηση της διαφωνίας και διάβρωση του κράτους δικαίου. Αυτό που συνέβη σήμερα στην Κωνσταντινούπολη πρέπει να ανησυχεί κάθε δημοκρατία».
