Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε εχθές [15/3] προειδοποιητική επιστολή στο Ηνωμένο Βασίλειο για παράβαση των ουσιαστικών διατάξεων του πρωτοκόλλου για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία, καθώς και της υποχρέωσης καλής πίστης που απορρέει από τη συμφωνία αποχώρησης. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την έναρξη επίσημης διαδικασίας επί παραβάσει κατά του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι η δεύτερη φορά σε διάστημα έξι μηνών που η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου προτίθεται να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο.
Ο αντιπρόεδρος κ. Μάρος Σέφτσοβιτς, συμπρόεδρος της μικτής επιτροπής εκ μέρους της ΕΕ, δήλωσε: «Το πρωτόκολλο για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία είναι η μόνη λύση για την προστασία της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (Συμφωνία του Μπέλφαστ) και για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας, καθώς και για την αποφυγή σκληρών συνόρων στη νήσο της Ιρλανδίας και τη διαφύλαξη της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Το πρωτόκολλο συμφωνήθηκε από κοινού από την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο και έχουμε δεσμευτεί να το εφαρμόσουμε από κοινού. Μονομερείς αποφάσεις και παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου από το Ηνωμένο Βασίλειο αντιβαίνουν στον ίδιο του τον στόχο και υπονομεύουν την μεταξύ μας εμπιστοσύνη. Προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους μας, το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να εφαρμόσει ορθά το πρωτόκολλο και, γι’ αυτόν τον λόγο, κινούμε σήμερα νομική διαδικασία. Ελπίζω ότι, χάρη στο συνεργατικό, ρεαλιστικό και εποικοδομητικό πνεύμα που επικρατούσε έως τώρα στις προσπάθειές μας για την εφαρμογή της συμφωνίας αποχώρησης, μπορούμε να επιλύσουμε αυτά τα ζητήματα στο πλαίσιο της μικτής επιτροπής, χωρίς να προσφύγουμε σε περαιτέρω έννομα μέσα.»
Η αντίδραση της Επιτροπής στην παρούσα κατάσταση βασίζεται σε δύο άξονες:
- Πρώτον, η Επιτροπή απέστειλε στο Ηνωμένο Βασίλειο προειδοποιητική επιστολή για παραβάσεις των ουσιαστικών διατάξεων του δικαίου της ΕΕ όσον αφορά τη διακίνηση εμπορευμάτων και τις μετακινήσεις ζώων συντροφιάς, που ισχύουν δυνάμει του πρωτοκόλλου για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία. Αυτό σηματοδοτεί την έναρξη επίσημης διαδικασίας επί παραβάσει, όπως ορίζεται στο άρθρο 12 παράγραφος 4 του πρωτοκόλλου, σε συνδυασμό με το άρθρο 258 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 4 του πρωτοκόλλου για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαθέτουν τις προβλεπόμενες από τις Συνθήκες της ΕΕ εξουσίες εποπτείας και επιβολής σε σχέση με συγκεκριμένες διατάξεις του πρωτοκόλλου, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 5. Στην επιστολή ζητείται από το Ηνωμένο Βασίλειο να προβεί σε ταχείες διορθωτικές ενέργειες για την αποκατάσταση της συμμόρφωσης με τους όρους του πρωτοκόλλου. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προθεσμία ενός μηνός για να απαντήσει στην επιστολή.
- Δεύτερον, ο αντιπρόεδρος κ. Μάρος Σέφτσοβιτς απέστειλε πολιτική επιστολή στον Ντέιβιντ Φροστ, συμπρόεδρο της μικτής επιτροπής εκ μέρους του Ηνωμένου Βασιλείου, με την οποία καλεί την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να επανορθώσει και να μην εφαρμόσει στην πράξη τις δηλώσεις και τις οδηγίες που δημοσιεύτηκαν στις 3 και 4 Μαρτίου 2021. Τα εν λόγω μονομερή μέτρα συνιστούν παραβίαση του καθήκοντος καλής πίστης που προβλέπεται στο άρθρο 5 της συμφωνίας αποχώρησης. Στην επιστολή το Ηνωμένο Βασίλειο καλείται επίσης να αρχίσει καλή τη πίστει διμερείς διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της μικτής επιτροπής, με στόχο την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης έως το τέλος του τρέχοντος μήνα.
Το πρωτόκολλο για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία, ως αναπόσπαστο μέρος της συμφωνίας αποχώρησης, κυρώθηκε τόσο από την ΕΕ όσο και από το Ηνωμένο, τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2020 και παράγει έννομα αποτελέσματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Στόχος του πρωτοκόλλου είναι η διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας, η προστασία της συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (συμφωνία του Μπέλφαστ), η αποφυγή σκληρών συνόρων στη νήσο της Ιρλανδίας και η διαφύλαξη της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, το πρωτόκολλο πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως. Σε περίπτωση αθέτησης της υποχρέωσής της, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου διακυβεύει την επίτευξη των στόχων.
Επόμενα βήματα
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προθεσμία ενός μηνός για να υποβάλει τις παρατηρήσεις του σχετικά με την προειδοποιητική επιστολή. Κατόπιν εξέτασης αυτών των παρατηρήσεων ή σε περίπτωση μη υποβολής παρατηρήσεων, η Επιτροπή μπορεί, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, να αποφασίσει να εκδώσει αιτιολογημένη γνώμη. Σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 4 του πρωτοκόλλου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαθέτει τις πλήρεις εξουσίες που προβλέπονται από τις Συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας επιβολής κατ’ αποκοπή ποσού ή χρηματικής ποινής.
Δεύτερον, εάν το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ξεκινήσει καλή τη πίστει διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της μικτής επιτροπής, με στόχο την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης έως το τέλος του τρέχοντος μήνα, η ΕΕ μπορεί να υποβάλει έγγραφη ανακοίνωση για την έναρξη διαβουλεύσεων δυνάμει του άρθρου 169 της συμφωνίας αποχώρησης, ως πρώτο βήμα της διαδικασίας του μηχανισμού επίλυσης διαφορών που προβλέπεται στον τίτλο ΙΙΙ του έκτου μέρους της συμφωνίας αποχώρησης. Εάν δεν βρεθεί λύση, η ΕΕ έχει τη δυνατότητα να παραπέμψει τη διαφορά σε δεσμευτική διαιτησία. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τελικά στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων από το διαιτητικό όργανο. Σε περίπτωση μη πληρωμής ή συνεχιζόμενης μη συμμόρφωσης, η ΕΕ δύναται να προβεί σε αναστολή των υποχρεώσεων που υπέχει δυνάμει της συμφωνίας αποχώρησης (με εξαίρεση το μέρος της συμφωνίας που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών) ή της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας, σύμφωνα με το άρθρο INST.24 παράγραφος 4, π.χ. επιβάλλοντας δασμούς στις εισαγωγές αγαθών από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ιστορικό
Στις 3 Μαρτίου 2021, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε την πρόθεσή της να καθυστερήσει μονομερώς την πλήρη εφαρμογή του πρωτοκόλλου για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία, όσον αφορά τη διακίνηση εμπορευμάτων και τις μετακινήσεις ζώων συντροφιάς από τη Μεγάλη Βρετανία στη Βόρεια Ιρλανδία. Η δήλωση αυτή πραγματοποιήθηκε μετά τη συνεδρίαση της μικτής επιτροπής της 24ης Φεβρουαρίου 2021, κατά την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκε δημοσίως για την ορθή εφαρμογή του πρωτοκόλλου, καθώς και για την εφαρμογή όλων των αποφάσεων που ελήφθησαν στο πλαίσιο της μικτής επιτροπής τον Δεκέμβριο του 2020.
Το Ηνωμένο Βασίλειο προσέφυγε στη μονομερή αυτή ενέργεια χωρίς οποιαδήποτε συζήτηση ή διαβούλευση με την πλευρά της ΕΕ, μέσω των οργάνων που έχουν συσταθεί βάσει της συμφωνίας αποχώρησης. Πρόκειται για σαφή απόκλιση από την εποικοδομητική προσέγγιση που επικρατούσε μέχρι στιγμής, με την οποία υπονομεύεται τόσο το έργο της μικτής επιτροπής όσο και η αμοιβαία εμπιστοσύνη και το πνεύμα συνεργασίας που είχαν αποκατασταθεί τους τελευταίους μήνες του 2020, μετά την αβεβαιότητα που προκάλεσε το νομοσχέδιο του Ηνωμένου Βασιλείου για την εσωτερική αγορά.
Η ΕΕ εξακολουθεί να συνεργάζεται καλόπιστα στο πλαίσιο της μικτής επιτροπής για την εξεύρεση ρεαλιστικών λύσεων που θα συμβάλουν στην ελαχιστοποίηση των διαταραχών εξαιτίας του Brexit και θα διευκολύνουν την καθημερινή ζωή των κοινοτήτων στη Βόρεια Ιρλανδία. Η ΕΕ επιδιώκει σταθερά να χαράξει σαφή πορεία για όλους τους ενδιαφερόμενους με στόχο την πλήρη συμμόρφωση με το πρωτόκολλο.
Αυτή η πρόσφατη απόφαση θέτει εκ νέου το Ηνωμένο Βασίλειο σε πορεία εκούσιας παράβασης των διεθνών νομικών υποχρεώσεών του και του καθήκοντος καλής πίστης που θα έπρεπε να διέπει την εφαρμογή διεθνών συμφωνιών, σύμφωνα με το άρθρο 26 της Σύμβασης της Βιέννης περί του δικαίου των Συνθηκών.
