Επαγγελματική ασφάλιση αστικής ευθύνης των δικηγόρων στην ΕΕ [ PII ]

Η παροχή νομικών υπηρεσιών φέρει εγγενές επαγγελματικό ρίσκο για τον δικηγόρο. Λάθη, καθυστερήσεις, παραλείψεις, εσφαλμένες συμβουλές ή ελλιπής έλεγχος νομικών εγγράφων μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές ζημίες για τον πελάτη και αντίστοιχες αξιώσεις αποζημίωσης.

Για τον λόγο αυτό, η επαγγελματική ασφάλιση αστικής ευθύνης (Professional Indemnity Insurance – PII, δηλαδή ασφάλιση επαγγελματικής ευθύνης για σφάλματα ή παραλείψεις κατά την άσκηση του επαγγέλματος) έχει εξελιχθεί σε αναπόσπαστο εργαλείο άσκησης της δικηγορίας στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Γιατί είναι κρίσιμη η επαγγελματική ασφάλιση

Η ανάγκη ύπαρξης επαγγελματικής ασφάλισης αστικής ευθύνης προκύπτει από δύο βασικούς λόγους:

• Προστασία του πελάτη: εξασφαλίζει ότι, σε περίπτωση ζημίας από αμέλεια ή λάθος, υπάρχει οικονομική δυνατότητα αποζημίωσης.
• Προστασία του ίδιου του δικηγόρου ή γραφείου: προφυλάσσει από δυσβάστακτες οικονομικές συνέπειες (δικαστικά έξοδα, αποζημιώσεις, απώλεια φήμης) που θα μπορούσαν να απειλήσουν τη συνέχιση της επαγγελματικής δραστηριότητας.

Η Council of Bars and Law Societies of Europe (CCBE) έχει επισημάνει ότι θα πρέπει να υπάρχει υποχρεωτική απαίτηση ασφάλισης για όλους τους δικηγόρους έναντι αστικής ή δημόσιας ευθύνης που απορρέει από την επαγγελματική τους δραστηριότητα.
Αντίστοιχα, η International Bar Association (IBA) στις International Principles on Professional Indemnity Insurance for the Legal Profession υπογραμμίζει ότι οι δικηγόροι οφείλουν να ενημερώνονται για τις τοπικές απαιτήσεις ασφάλισης και να γνωστοποιούν στους πελάτες τους τα σχετικά στοιχεία.

Το ρυθμιστικό πλαίσιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Η ΕΕ δεν έχει ακόμη θεσπίσει ενιαία υποχρεωτική ρύθμιση για την επαγγελματική ασφάλιση των δικηγόρων. Ωστόσο, μέσω της Οδηγίας 98/5/ΕΚ για την ελευθερία εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών, κάθε κράτος-μέλος μπορεί να επιβάλει στους αλλοδαπούς δικηγόρους την τήρηση των εθνικών κανόνων περί ασφάλισης.

Η επίσημη πύλη Your Europe σημειώνει:

«Τα κράτη-μέλη μπορούν να επιβάλουν, υπό προϋποθέσεις, υποχρεωτική ασφάλιση για ορισμένα επαγγέλματα… Όσοι παρέχουν υπηρεσίες σε άλλο κράτος-μέλος πρέπει να διαπιστώνουν ποιες μορφές ασφάλισης απαιτούνται και αν η ασφαλιστική τους κάλυψη αναγνωρίζεται εκεί.»

Στην πράξη, σχεδόν όλες οι χώρες της ΕΕ έχουν καθιερώσει υποχρεωτική PII για τους δικηγόρους, είτε μέσω εθνικού νόμου είτε μέσω κανονισμών των Δικηγορικών Συλλόγων. Εξαίρεση αποτελεί η Ελλάδα, όπου η ασφάλιση παραμένει προαιρετική.

Τι ισχύει στις κύριες χώρες-μέλη

Γερμανία

Η § 51 της Bundesrechtsanwaltsordnung (BRAO) επιβάλλει ρητά υποχρέωση ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης σε κάθε δικηγόρο.

• Ελάχιστο όριο κάλυψης: €250.000 ανά δικηγόρο.
• Για εταιρικές μορφές: €500.000 – €2,5 εκ., ανάλογα με το μέγεθος και τον αριθμό εταίρων.

Γαλλία

Οι δικηγόροι υποχρεούνται σε διπλή ασφάλιση – για επαγγελματική ευθύνη και για διαχείριση χρηματικών ποσών πελατών – μέσω των Ordres des Avocats, όπως το Barreau de Paris.

Ιταλία

Η Legge 247/2012 και το Διάταγμα 22.9.2016 κατέστησαν την ασφάλιση υποχρεωτική από το 2017, με καθορισμένα ελάχιστα όρια και όρους.

Ισπανία

Η ασφάλιση παρέχεται μέσω των Colegios de Abogados. Ο ICAM (Μαδρίτης) καλύπτει τα μέλη έως €330.000 ανά αξίωση, ενώ τα γραφεία με αυξημένο ρίσκο συνάπτουν πρόσθετες καλύψεις.

Πορτογαλία

Η Ordem dos Advogados συνάπτει ομαδική ασφάλιση για όλα τα μέλη, με ελάχιστο όριο €50.000 ανά αξίωση.

Ολλανδία

Το VODA (Verordening op de Advocatuur) απαιτεί κάθε δικηγόρο να είναι «adequaat verzekerd» – επαρκώς ασφαλισμένος – ανάλογα με τη φύση της δραστηριότητάς του.

Ιρλανδία

Η Law Society of Ireland επιβάλλει PII βάσει των Minimum Terms and Conditions (MTC), με ετήσια ανανέωση και υποχρεωτική run-off cover.

Αυστρία

Υποχρεωτική ασφάλιση με ελάχιστο όριο €400.000 ανά περιστατικό και €2,4 εκ. για εταιρικές μορφές.

Ελλάδα

Η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει υποχρεωτική επαγγελματική ασφάλιση αστικής ευθύνης δικηγόρων. Η κάλυψη είναι εθελοντική, με ορισμένους Συλλόγους να διαπραγματεύονται ομαδικά συμβόλαια για τα μέλη τους. Η IBA κατατάσσει την Ελλάδα στις χώρες χωρίς σαφή ρύθμιση.

Προκλήσεις στη διασυνοριακή πρακτική

Η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών εντός ΕΕ δημιουργεί ζητήματα κάλυψης PII. Ένας Έλληνας δικηγόρος που εκπροσωπεί πελάτη στη Γερμανία ή στη Γαλλία πρέπει να ελέγξει:

1. αν η ασφαλιστική του κάλυψη ισχύει εκτός Ελλάδας,
2. αν η ασφάλιση του αναγνωρίζεται στο κράτος-υποδοχής,
3. αν τα όρια κάλυψης πληρούν τις τοπικές απαιτήσεις,
4. αν προβλέπεται run-off cover μετά τη λήξη συνεργασίας ή λειτουργίας γραφείου.

Τάσεις και προοπτικές

• Αυστηρότερα ελάχιστα όρια σε κράτη όπως Γερμανία, Ιταλία, Αυστρία.
• Επέκταση καλύψεων σε κινδύνους ψηφιακού περιβάλλοντος.
• Συλλογικά σχήματα μέσω bar associations με καλύτερα ασφάλιστρα.
• Προοπτική ευρωπαϊκής εναρμόνισης ελάχιστων προτύπων PII.

Ανάγκη για νομοθετική παρέμβαση στην Ελλάδα

Σε αντίθεση με την πλειονότητα των κρατών-μελών, η Ελλάδα δεν διαθέτει ρύθμιση που να καθιστά υποχρεωτική την επαγγελματική ασφάλιση αστικής ευθύνης για δικηγόρους. Το κενό αυτό αποδυναμώνει την προστασία του πολίτη και την αξιοπιστία του επαγγέλματος.

Προτεινόμενα βασικά σημεία

1. Υποχρέωση ασφάλισης για κάθε ενεργό δικηγόρο.
2. Ελάχιστο όριο κάλυψης π.χ. €250.000 ανά περιστατικό, υψηλότερα για εταιρίες.
3. Ετήσια δήλωση και ανανέωση στο Δικηγορικό Σύλλογο.
4. Ομαδική σύμβαση των Συλλόγων για καθολική κάλυψη με χαμηλότερα ασφάλιστρα.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο τα οφέλη του κλάδου θα ήταν σαφή. Ενδεικτικά αναφέρονται:

• Ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου και της εμπιστοσύνης πολιτών.
• Προστασία ειδικά των νέων δικηγόρων από οικονομικά ρίσκα.
• Εναρμόνιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα (CCBE / IBA).
• Βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ελληνικής νομικής αγοράς.

Η επαγγελματική ασφάλιση αστικής ευθύνης δεν είναι απλώς «καλή πρακτική». Είναι θεμέλιο επαγγελματικής αξιοπιστίας και νομικής ασφάλειας.

Στην πλειοψηφία των κρατών της ΕΕ, η PII είναι προϋπόθεση άσκησης επαγγέλματος. Στην Ελλάδα, η καθιέρωσή της ως υποχρεωτικής θα αποτελέσει βήμα εκσυγχρονισμού και προστασίας, τόσο των δικηγόρων όσο και των πολιτών.

Η ύπαρξη κατάλληλης, επαρκούς και επικαιροποιημένης PII – με σωστά όρια και ευρεία κάλυψη – προστατεύει όχι μόνο τον δικηγόρο, αλλά και την αξιοπιστία ολόκληρου του νομικού συστήματος.

Loading...

Taking too long?

Reload document

| Open in new tab

Αποθήκευση αρχείου [30.57 KB]