Τη Δευτέρα το Συμβούλιο καθόρισε τη διαπραγματευτική του θέση (γενική προσέγγιση) όσον αφορά πρόταση κανονισμού της ΕΕ σχετικά με τη διαβίβαση ποινικών δικογραφιών.
Στόχοι της πρότασης είναι η αποφυγή περιττών παράλληλων διαδικασιών και η συμβολή στην αποδοτική και ορθή απονομή της ποινικής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη.
Βελτίωση της απονομής δικαιοσύνης
Ο κανονισμός αυτός, μόλις εκδοθεί, θα θεσπίσει κανόνες για τη διαβίβαση ποινικών δικογραφιών μεταξύ των κρατών μελών. Θα βελτιώσει τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά τη διαδικασία διαβίβασης ποινικών δικογραφιών και θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια δικαίου.
Θα συμβάλει επίσης στην πρόληψη της ατιμωρησίας όταν απορρίπτεται η παράδοση προσώπου σε άλλο κράτος μέλος βάσει ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης.
Κοινοί κανόνες για τη διαβίβαση δικογραφιών
Στο μέλλον οι αρχές μιας χώρας θα αποφασίζουν για την υποβολή αιτήματος διαβίβασης δικογραφιών (σε άλλη χώρα) βασιζόμενες σε κατάλογο κοινών κριτηρίων. Στα κριτήρια αυτά περιλαμβάνονται τα παρακάτω:
- το ποινικό αδίκημα έχει τελεστεί στην επικράτεια του κράτους μέλους στο οποίο πρόκειται να διαβιβαστεί η δικογραφία
- ένας ή περισσότεροι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι είναι υπήκοοι ή κάτοικοι του κράτους μέλους αυτού
- ένας ή περισσότεροι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι βρίσκονται στο κράτος μέλος στο οποίο πρόκειται να διαβιβαστεί η δικογραφία
- το μεγαλύτερο μέρος των αποδεικτικών στοιχείων που σχετίζονται με την έρευνα βρίσκεται στο κράτος μέλος αυτό ή η πλειονότητα των σχετικών μαρτύρων κατοικούν εκεί
Ο κανονισμός περιλαμβάνει επίσης υποχρεώσεις όσον αφορά τα δικαιώματα των υπόπτων και των κατηγορουμένων καθώς και των θυμάτων κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με τη διαβίβαση.
Η χώρα από την οποία ζητήθηκε η διαβίβαση της δικογραφίας πρέπει να ενημερώνει την άλλη χώρα σχετικά με την απόφασή της —δηλαδή, αν θα αποδεχτεί ή θα απορρίψει τη διαβίβαση— το αργότερο 60 ημέρες μετά την παραλαβή του αιτήματος. Η προθεσμία αυτή μπορεί να παρατείνεται κατά 30 ημέρες κατ’ ανώτατο όριο.
Δικαίωμα σε αποτελεσματικό μέσο έννομης προστασίας
Οι ύποπτοι, οι κατηγορούμενοι και τα θύματα έχουν δικαίωμα σε αποτελεσματικό μέσο έννομης προστασίας κατά απόφασης αποδοχής της διαβίβασης ποινικής δικογραφίας. Θα μπορούν να ασκούν το δικαίωμα αυτό στη χώρα στην οποία μεταφέρεται η ποινική δικογραφία.
Η προθεσμία για την άσκηση αποτελεσματικού μέσου έννομης προστασίας δεν υπερβαίνει τις 20 ημέρες από την ημερομηνία παραλαβής απόφασης αποδοχής της διαβίβασης της ποινικής δικογραφίας. Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι η τελική απόφαση σχετικά με το μέσο έννομης προστασίας εκδίδεται χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και, εφόσον αυτό είναι δυνατόν, εντός 60 ημερών.
Επόμενα βήματα
Με βάση τη θέση που συμφωνήθηκε σήμερα, το Συμβούλιο θα μπορέσει να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο —μόλις αυτό καθορίσει τη δική του θέση— προκειμένου να αποφασίσουν επί κοινού νομικού κειμένου.
Ιστορικό
Με την αύξηση του διασυνοριακού εγκλήματος, η ποινική δικαιοσύνη στην ΕΕ αντιμετωπίζει ολοένα και πιο συχνά καταστάσεις στις οποίες περισσότερα κράτη μέλη έχουν δικαιοδοσία να ασκήσουν ποινική δίωξη για την ίδια υπόθεση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα εγκλήματα που διαπράττονται από ομάδες οργανωμένου εγκλήματος. Οι κανόνες για τη διαβίβαση ποινικών δικογραφιών θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον προσδιορισμό του κράτους μέλους που θα ήταν το πλέον κατάλληλο για τη διεξαγωγή ποινικής διαδικασίας.
Ωστόσο, επί του παρόντος δεν υπάρχουν κανόνες σε επίπεδο ΕΕ που να ρυθμίζουν τη διαβίβαση ποινικών δικογραφιών. Αντ’ αυτού, τα κράτη μέλη πρέπει να βασίζονται στην ευρωπαϊκή σύμβαση αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής επί ποινικών υποθέσεων του 1959. Το 2009, τα κράτη μέλη διαπραγματεύτηκαν απόφαση-πλαίσιο για τη διαβίβαση ποινικών δικογραφιών. Οι διαπραγματεύσεις αυτές διακόπηκαν όταν τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας —η οποία ανέθεσε περισσότερες αρμοδιότητες στην ΕΕ στον τομέα της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις.
Στις 5 Απριλίου 2023 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για κανονισμό της ΕΕ σχετικά με το θέμα αυτό.
